چکیده:
لیبرالیسم مجموعه متنوعی از ارزشهای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی را در بر میگیرد که در گذر زمان به اشکال مختلفی تفسیر شده و شاخههای مختلفی را ایجاد کرده است. این مقاله به بررسی وجوه اصلی لیبرالیسم اقتصادی در عصر مدرن اختصاص دارد. سوال اصلی این است که شاخههای اصلی تحققیافته لیبرالیسم اقتصادی در دوره مدرن چه بودهاند. در پاسخ به سوال بر سه گرایش اصلی آن شامل لیبرالیسم کلاسیک، لیبرالیسم برابریگرا، و نئولیبرالیسم تاکید شده است. گرایش اول در سدههای هجده و نوزده و دو گرایش بعدی در سده بیست تحقق یافتند. این مقاله بهروش توصیفی ـ تحلیلی فرازوفرودهای لیبرالیسم طی سدههای اخیر را تحلیل کرده است. این مقاله توضیح میدهد که منطق بازار آزاد در لیبرالیسم پس از تضعیف در نیمه اول سده بیستم مجددا تقویت شد و در دوره نئولیبرالیسم به اوج رسید.
خلاصه ماشینی:
این شاخه از لیبرالیسم بر آزادی افراد، مالکیت خصوصی، دولت محدود، اما تحت حاکمیت قانون و اقتصاد بازار آزاد تأکید داشت.
یکی از اصول موردتأکید آن حذف هرگونه دخالت و کنترل دولت بر اجزای سیستم اقتصادی برای تشکیل بازار آزاد بهمعنی واقعی آن بود.
رفتهرفته این باور ایجاد شد که دخالت فعال دولت برای ایجاد رفاه اجتماعی و برابری در فرصتها ضروری است، زیرا درغیراینصورت سناریوهای مخربی در انتظار اقتصاد سرمایهداری خواهد بود.
ویژگیهای عمدۀ دولت لیبرال دموکراتیکی که عدالت موردنظر راولز را اجرا میکند عبارتاند از: نظارت بر اقتصاد آزاد، حفظ رقابت در بازار، استفادۀ کامل از منابع، وضع مالیات و انتقال درآمدها برای بازتوزیع ثروت و تأمین حداقل نیازهای معیشتی، ایجاد برابری در فرصتها ازجمله در آموزش عمومی، و جلوگیری از تمرکز قدرت.
وی با دخالت دولت برای حمایت از فقرا مخالف ندارد، اما تأکید دارد که این کار بایستی خارج از نظم بازار انجام شود تا به عملکردش آسیب نزند (برای مطالعۀ بیشتر، بنگرید به Hayek 1976).
ایدۀ کلی متفکران حامی نئولیبرالیسم این بوده است که برای بهبود شرایط اقتصادی و سیاسی جهان بایستی تاحد امکان دولت را از میدان اقتصاد عقب راند و درعوض به نیروهای بازار میدان داد.
لسه فر رویکردی بود که از تعامل اقتصادی آزاد میان افراد عاری از هرگونه دخالت نیروهای دیگر حمایت میکرد و درتقابل شدید با اقتصاد برنامهریزیشده قرار داشت.
گروهی از لیبرالها با این استدلال که از اواخر سدۀ نوزدهم نارساییهای سیستم بازار آزاد ملموستر شده است از دخالت دولت در بازار برای رفع نواقص و انحرافات بازار حمایت کردند.