جایگاه تشکیلاتی و اجتماعی سفیران و شرایط گزینش آنها در تمدن اسلامی با تاکید بر عصر ایلخانی مقاله

سفارت همواره و از جمله ماموریت های مهم و تاثیرگذار در تاریخ سیاسی و اجتماعی اسلام بوده است. از همین رو برای یک سفیر صفات شایسته ای از جمله راست گویی، امانت داری هوشیاری، تیزهوشی، شیرین بیانی، موقع شناسی و شجاعت را برشمرده اند. این صفات موجب می شد تا سفیران در حل و فصل مسائل پیش رو، کمتر دچار اشتباه شوند و نحوه مذاکره خود را تقویت کنند. در دوره مغولان و ایلخانان، سفارت جایگاهی مهم داشت و سفیران از امتیازات ویژه ای چون مصونیت سیاسی، معافیت مالیات گمرکی و تسهیلات سفر برخوردار بودند و در گزینش آنها دقت کافی صورت می گرفت. سفیران معمولا از طبقات بالای جامعه و از میان شاهزادگان رجال سیاسی و قاضیان انتخاب می شدند. در این پژوهش کوشش می شود تا مهم ترین جنبه های تشکیلاتی و اجتماعی حیات سفیران مورد بررسی قرار گیرد.

جایگاه تشکیلاتی و اجتماعی سفیران و شرایط گزینش آنها در تمدن اسلامی با تأکید بر عصر ایلخانی 1 مهدی بیگدلو 2 علیرضا اشتری تفرشی  چکیده سفارت همواره و از جمله مأموریت های مهم و تأثیرگذار در تاریخ سیاسی و اجتماعی اسلام بوده است . به طور کلی ، بردباری از ویژگی های پسندیدة سفیران بود و باید در برابر ناملایمات از خود شکیبایی نشان می دادند (ابن الفراء، ١٣٦٣: ٣٤)؛ برای نمونه ، سفیران هلاکو در بازگشت از بغداد، با دشنام و تحقیر اهالی روبه رو شدند، اما سکوت کردند تا زمانی که وزیر خلیفه فرمان داد تا اهالی را از ایشان دور کنند (میرخواند، ١٣٨٥: ٥/ ٤٠٢٣). در تاریخ سفارت در سرزمین های اسلامی ، قاضیان بسیاری در مقام سفارت قرار می گرفته اند: قاضی مجیرالدین عمر بن سعد خوارزمی ، سفیر سلطان محمد خوارزمشاه در دارالخلافۀ بغداد بود (نسوی ، ١٣٦٥: ١٩)؛ قاضی القضات شهاب الدین زنگی به همراه شرف الدین مراغی از عالمان مشهور بغداد، از سوی خلیفه مستعصم به سفارت نزد هلاکو رفتند (جوزجانی ، ١٣٦٣: ١٩٥/٢). در تاریخ سفارت های اسلامی ، به وزیران مشهور بسیاری در مقام سفیر اشاره شده است : خلیفه الناصر لدین الله ، وزیر خود مؤیدالدین بن قصاب را برای سفارت به دربار خوارزمشاه فرستاد (رشیدالدین ، ١٣٨٧: ١٢) و ارغون نیز وزیر خود رشیدالدین فضل الله را برای سفارت نزد سلاطین هند فرستاد (همان ، ١٣٥٨: ١٤٧).