چکیده:
مختصات نبی به آن دسته از ویژگی‌های نبی اطلاق می‌شود که او را از دیگر انسان‌ها جدا می‌کند و آنها را می‌توان در دریافت وحی، عصمت و معجزه خلاصه کرد. در این نوشتار درصدد تبیین مبدا انسان‌شناسی این مختصات نبی به روش کتابخانه‌ای و تحلیلی مبتنی بر نگرش فلسفی هستیم. ابن‌سینا و ملاصدرا بر وجود قوة قدسیة نبی تاکید دارند، لذا به منظور انجام پژوهش، ابتدا ویژگی قوة قدسیه و رابطة آن با قوة حدس و عقل فعال –که در نگرش فلاسفه نقش ویژه‌ای در مختصات دارد- توضیح داده خواهد شد. در ادامه به نقش این قوه در دریافت وحی پرداخته خواهد شد و به کمک جایگاه این قوة نظریه رویای رسولانه بررسی و نقد خواهد شد. در قسمت بعد، نقش این قوه در خاصة دیگر نبی یعنی عصمت تبیین خواهد شد. در پایان رابطة این قوه با معجزه بررسی خواهد شد. از این منظر می‌توان افقی جدید بر تفاوت سحر و معجزه گشود.
خلاصه ماشینی:
مقالۀ «فرایند وحی و معجزه در نفس شناسی ابن سینا» (بهشتی و خـادمی ١٣٩١، ص ٣٦-١٥) بـه دو ویژگی خاص نبی اشاره کرده و به نقش قؤە خیال و حدس در کارکرد این دو پرداخته ؛ امـا به جایگاه قؤە قدسیه در این میان توجه چندانی نکـرده اسـت .
٣. مقالۀ «بررسی مقایسه ای وحی و نبوت نزد فارابی و ابن سینا» (مفتـونی، ١٣٨٧) بـه تبیـین فلسـفی وحی از منظر دو فیلسوف با مقایسه آرای یکدیگر با توجه به قوای خیال و حدس پرداختـه ؛ امـا برای قؤە قدسیه در این نگرش ها جایگاهی قایل نشده است .
تا اینجا روشن شد که حدس نبی در کسب معارف او نقش دارد؛ اما چه عاملی باعث مـیشـود که نفس نبی به حدس صائب دست پیداکند؟ حتی قؤە تخیل و متصرفۀ وی که بـه نظـر برخـی در فرایند وحی و معجزه ایفای نقش مینمایند (بهشتی و خادمی، ١٣٩١، ص ٢٧-٢٦) بـه چـه معیـار و شاخصی مصون از خطا و اشتباهند؟ پاسخ پرسش های فوق از منظر شیخ الرئیس اولا در مرحلۀ مبانی را مـیتـوان بـه کمـک نظریـۀ سینوی پیرامون اتصال به عقـل فعـال یافـت کـه طبـق آن نفـس انسـانی، صـورت عقلـی مجـرد را در نتیجۀ ارتباط و اتصال به عقل فعال دریافت میکنـد و ثانیـا مبتنـی بـر آن ، ایـن مصـونیت را در شدت اتصال او به عقل فعال جستجو کرد؛ چرا که حشـر و نشـر نبـی بـا عـالم قـدس ، قـوای او از جملــه حــدس ، تخیــل و متصــرفه او را از ســایر مــردم متفــاوت مــی کنــد.
(
, 
, 
)
