چکیده:
درباره بیداء روایتی در برخی منابع متقدم اهلسنت و شیعه آمده است که آن مربوط به نشانههای ظهور حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه و الشّریف و با عنوان «خسف بیداء» (فرو رفتن لشکری در منطقه بیداء در نزدیکی مدینه منوره) است. از این رو این رویداد به عنوان یکی از علائمالظهور از اشتراکات شیعه و سنی میباشد. افزون بر آن، بیداء از صدر اسلام محل وقوع برخی رویدادهای مهم مرتبط با مسلمانان بوده است. در این پژوهش که به روش توصیفی تحلیلی و با اتکای به منابع کتابخانهای انجام شده، به رویدادها و کارکردهای بیداء از محل احرام بستن تا فروخوردن لشکر سفیانی پرداخته شده است. پرسش اصلی این مقاله آن است که بیداء از منظر منابع شیعی و سنی چه کارکردهایی دارد و رویدادهای به وقوع پیوسته در آن و اشتراکات و احیانا افتراقات شیعه و سنی در این باره چیست؟ برآیند مقاله حاکی از آن است که بیداء افزون بر آن که در منابع فریقین به عنوان محل احرام، تلبیه، نماز و نیز بیان برخی احکام دانسته شده، مکانی است که لشکری در آخرالزمان که دشمن حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه و الشّریف هستند در آن فرو میروند و به هلاکت میرسند.
خلاصه ماشینی:
پژوهشی در موقعیت بیداء و رویدادهای واقع در آناز محل احرام تا فرونشست آن از منظر فریقین سیدمحمود سامانی چکیده درباره بیداء روایتی در برخی منابع متقدم اهلسنت و شیعه آمده است که آن مربوط به نشانههای ظهور حضرت مهدی؟عج؟ و با عنوان «خسف بیداء» (فرو رفتن لشکری در منطقه بیداء در نزدیکی مدینه منوره) است.
بیداء محل بلعیده شدن سپاه سفیانی: از مهمترین رویدادهای بیداء، خسف (نشست زمین) در آن است که در منابع شیعه و اهلسنت از نشانههای ظهور امام مهدی؟عج؟ دانسته شده و روایاتی به انعکاس آن پرداختهاند.
(ولو تری إذ فزعوا فلا فوت وأخذوا من مکان قریب( (سبأ: 51) این آیه در روایات متعددی هم در منابع شیعه و هم در منابع اهلسنت به خسف بیداء تأویل شده و بسیاری از مفسران فریقین (طبری، 1415ق: ج22، 129؛ ابن کثیر، 1408ق: ج3، 552؛ سیوطی، 1365ق: ج5، 241؛ طباطبایی، 1393ق: ج16، 391) آیه 51 سبأ را ناظر به هلاکت لشکر سفیانی در «بیداء» دانستهاند.
(ابن عساکر، 1415ق: ج1، 294) اما در برخی از روایات منقول اهلسنت، به ظهور مهدی و خروج او از مدینه به مکه و همزمانی آن با واقعه بیداء اشاره شده است.
(الشیبانی، بیتا: ج6، 316؛ ابنحبان، 1414ق: ج15، 158) در منابع شیعی نیز، روایاتی از ائمه اطهار؟عهم؟ نقل شده که حاکی از بلعیده شدن سپاهیان شام در بیداء است که آنان پس ظهور حضرت مهدی؟عج؟ از سوی سفیانی برای کشتن امام حرکت میکنند.
چنانکه ایوب صبری پاشا (م1307ق) در گزارشی نادر، به علامتی نصب شده در زمین بیداء اشاره دارد که عبدالله بن عمربن خطاب آن را نشانهای برای مکان خروج امام مهدی؟عج؟ دانسته است.