روزنه‌هایی برای پژوهش و شناخت ابوذر بوزجانی مقاله

ابوذر بوزجانی از شاعران و عارفان مشهور قرن چهارم هجری در بوزجان - ناحیهای در حوالیتربت جام کنونی - میزیست. دربارۀ زندگی ، آثار و افکار او اطلاع زیادی در دست نیست جزاین که به صورت پراکنده در برخی از کتابها، نکاتی کوتاه دربارۀ او و چند بیت از اشعارشنقل شده است. سؤال این پژوهش آن است که جایگاه ابوذر بوزجانی در بین مشاهیر ادبفارسی چگونه بوده و در چه زمینههایی شهرت داشته است؟ با وجود این که از ابوذر بوزجانیاثری در دسترس نیست، چگونه میتوان دربارۀ او پژوهشهای کاملتری انجام داد؟ برای یافتنپاسخ این سؤالها ، گفتههای صاحبان تذکرهها و تاریخ ادبیّاتها و پژوهشگران معاصر دربارۀاو ، نقد و بررسی شده است. با تحلیل گفتههای مشترک میتوان دریافت که اگرچه از ابوذربوزجانی آثار خاصی باقی نمانده ، ولی در عصر خود او را به عنوان شاعری بزرگ و تأثیرگذارمیشناختهاند و اشعارش را در محافل و مجالس مختلف ذکر میکردهاند ، ولی بعدها به دلایلنامشخصی این اشعار از بین رفته و جز چند بیت به عربی و فارسی از او باقی نمانده است.نکتۀ دیگر این که او یکی از بزرگان کرّامیّه بوده و بزرگان و حاکمان به دیدارش میرفتهاند وکرامات او را برای دیگران نقل مینمودهاند

با تحليل گفته هاي مشترک ميتوان دريافت که اگرچه از ابوذر بوزجاني آثار خاصي باقي نمانده ، ولي در عصر خود او را به عنوان شاعري بزرگ و تأثيرگذار ميشناخته اند و اشعارش را در محافل و مجالس مختلف ذکر ميکرده اند ، ولي بعدها به دلايل نامشخصي اين اشعار از بين رفته و جز چند بيت به عربي و فارسي از او باقي نمانده است . يکي از چهره هاي فرهنگي در سدة چهارم ، ابوذر بوزجاني بوده که در عصر حيات خويش نام و آوازه اي داشته و آثار و اشعاري نيز خلق کرده ولي همان طور که اشاره شد، در طي زمان و حوادث روزگار آثارش از بين رفته و تنها ابياتي اندک از اشعارش باقي مانده است . با وجود اين اگر پژوهش گران موشکافانه به اين نکات بنگرند، همان عبارات کوتاه و گفته هاي پراکنده ميتواند سر نخي باشد که آنان را به شناخت بيشتر ابوذر بوزجاني سوق دهد؛ مهم ترين پژوهش هايي که در آن ها از بوزجاني ياد شده و يا سخني به ميان آمده ، عبارت است از: محمدرضا شفيعي کدکني(١٣٧٣)، در مقالۀ«روابط شيخ جام با کراميان عصر خويش »، چاپ شده در مجلۀ زبان و ادبيات فارسي،ش ٦ و٧ و ٨ نکاتي را دربارة ابوذر بوزجاني نقل کرده است . (شفيعي کدکني،١٣٧٣: ٣٥) همان طور که شفيعي کدکني در شرح و تفسير سخن شيخ احمد جام ياد کرده ، بوزجاني در بين کراميه جايگاه معنوي والايي داشته است و اين بحث ميتواند راهنماي خوبي براي کاوش بيشتر در آثار کراميه و پيروان و دوستداران آن ها باشد.