چکیده:
هجوم مغول به ایران موجبات گسترش ناامنی وتخریب زیرساختهای تمدنی را فراهم آورد که با
خلاء حکومتی و اداری ناشی از سقوط خلافت همراه بود. در این عرصة تاریخی آیین تصوف
توانست از سویی به مرجعی برای تودة مردم جهت گریز از فشارهای اجتماعی تبدیل گردد و از
سویی دیگرء در مناطق دور از دسترس» ملجا و پناهگاه نخبگان فرهنگی باشد. ویژگیهایی نظیر
سادهزیستی» تسلیم و توکل» همگونی با شریعت و عدم مزاحمت برای حکومت در اقبال عمومی
به آیین تصوف موثر بود. این آیین از دو منظر مشروعیت بخشی به ساختار قدرت و تسکین
آلام اجتماعی مورد نظر مردم و برخی حکام قرار گرفت. علاقة حکام و بزرگان محلی به تصوف,
در ساخت و پشتیبانی مالی خانقاهها تاثیر بسزایی گذاشت. اما در کنار تاثیرات مثبت روانی» این
آیین آسیبهایی را نیز در پی داشت؛ جبرگرایی در جامعه بیش از پیش رواج یافت و از سویی
گسترش تصوف در بین عوام منجر به ابتذال, بیمایگی و انحطاط این آیین در قرون بعدی شد.
نوشتار حاضر با روش تحقیق تاریخی» چگونگی رواج آیین تصوف در ایران را مورد بررسی
قرار داده است.