چکیده:
اختلال استرس پس از سانحه مجموعهای از علایم است که در پی مواجهه با حوادث آسیبزای زندگی پیدا میشود. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی درمان فراشناختی بر راهبردهای کنترل فکر بیماران مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه انجام شد. این پژوهش در چارچوب یک مطالعه آزمایشی تک موردی با استفاده از طرح خطوط پایه چندگانه اجرا شده است. جامعه آماری این مطالعه را کلیه افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه در شهر تبریز در سال 93 تشکیل میدهند. نمونه این پژوهش، شامل سه نفر از افراد دارای اختلال استرس پس از سانحه از مراجعهکنندگان به روانپزشک بودند که به روش نمونهگیری مبتنی بر هدف و دردسترس انتخاب شدند. بیماران در مراحل پیش از درمان، حین درمان و دوره شش هفتگی پیگیری با استفاده از مقیاس راهبردهای کنترل فکر ارزیابی شدند. برای تحلیل دادهها و تعیین تغییرات بالینی از درصد بهبودی و اندازه اثر استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد که درمان فراشناختی هم از لحاظ آماری و هم بالینی به طور معنیداری موجب کاهش استفاده از راهبردهای کنترل فکر آزمودنیهای مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه در مرحله پس از درمان و دوره پیگیری شده است. نتایج این 3 آزمودنی، حاکی از اثربخشی بالینی درمان فراشناخت در فرهنگی متفاوت از فرهنگ سازنده این پروتکل درمانی بود. درمان فراشناخت از طریق تاثیر بر باورهای فراشناختی، منجر به کاهش استفاده از راهبردهای کنترل فکر افراد در پاسخ به رویدادهای آسیبزا میشود.
خلاصه ماشینی:
نتايج پژوهش نشان داد که درمان فراشناختي هم از لحاظ آماري و هم باليني به طور معنيداري موجب کاهش استفاده از راهبردهاي کنترل فکر آزمودنيهاي مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه در مرحله ١ مطالعه حاضر مستخرج از پايان نامه ارشد روان شناسي باليني در دانشگاه تبريز ميباشد.
درمان هاي روان شناختي مطرح در درمان اختلال استرس پس از سانحه ، شامل مواجهه تصوري طولاني مدت با خاطرات سانحه آسيب زا (١٩٨٦ ,Marks &Barlow, Foa, Hallam, Lang ;١٩٩٤ ,Marks &Richards ) و بازسازي شناختي ارزيابيها و باورهاي مرتبط با تجارب سانحه آسيب زا است ( ,Marks, Lovell, Noshirvani ٢٠١٢ ,Wiess &Haugen ;١٩٩٨ ,Therasher &Livanou ).
علاوه بر اين نتايج پژوهش ها (٢٠٠٩ ,Fisher ;٢٠١٢ ,Bahrami &Rabiei, Kalantari, Molavi )، نشان دادند که حضور شناخت هاي منفي (افکار، تکانه و تصاوير) به معني اختلال نيست ، چون افراد سالم نيز به نسبتي شناخت هاي منفي دارند ولي لزوما بيمار نيستند، بنابراين ، عوامل ديگري به غير از عامل محتوا در تبيين اختلالات رواني از جمله اختلال استرس پس از سانحه درگير هستند که نياز به توجه و مطالعه دارند.
اين مقياس خودگزارشي است و براي ارزيابي شدت نشانه هاي اختلال استرس پس از سانحه به 1- Mississippi Post Traumatic Stress Disorder Scale کار برده ميشود.
بنابراين ، پاسخ سؤال پژوهش مبني بر اين که آيا درمان فراشناخت بر کاهش استفاده از راهبردهاي کنترل فکر در افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه اثربخش است ، مثبت ميباشد.
بحث و نتيجه گيري نتايج پژوهش نشان داد که درمان فراشناخت در کاهش استفاده از راهبردهاي کنترل فکر افراد مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه اثربخش است .