معرفی نسخه‌‌خطی منظومه «گل افشان» اثر کاهی کابلی مقاله

نویسنده: عبدی، محمد رضا ؛ مشهدی، محمدامیر ؛ واثق عباسی، عبدالله ؛

مطالعات شبه قاره بهار و تابستان 1398 - شماره 36 ISC (‎20 صفحه - از 175 تا 194 )

کلیدواژه ها: بوستان سعدی استقبال و جواب‌‌گویی گل‌‌افشان کاهی کابلی ادب مثنوی فارسی حکایت بوستان بـه هند اکبرشاه

چکیده:

از آغاز قرن دهم هجری با توجه به تغییر مراکز ادبی و تأثیر حاکمیت سیاسی بر ادبیات فارسی، در کنار معما‌‌سازی و ماده‌‌تاریخ‌‌، جواب‌‌گویی و تقلید از منظومه‌‌های فاخر فارسی چون «مخزن‌‌الأسرار»، «حدیقه‌‌الحقیقه»، «بوستان» و «مثنوی معنوی» در کارنامة شاعران ایرانی-هندی فراوان به‌‌چشم‌‌می‌‌خورد. مثنوی «گُل‌‌افشان» اثر «کاهی کابلی» از شاعران سرآمد دَربار همایون و اکبرشاه گورکانی در قرن دهم، یکی از ارزشمندترین نمونه‌‌های فن «جواب‌‌گویی» در ادب پارسی است. نسخه‌‌خطی این اثر که توسط نگارندگان مقاله درحال تصحیح است، قافیه‌‌به‌‌قافیه در جواب بوستان سعدی شامل یک دیباچه و ده باب به‌‌نام‌‌های «عدل و انصاف و تدبیر جهانداری»، «احسان»، «عشق و طریقت اولیاء»، «تواضع»، «رضا»، «قناعت»، «تربیت»، «شکر»، «توبه»، «مناجات و ختم کتاب»، در (3683) بیت در قرن دهم به‌‌نام «اکبرشاه» سروده‌‌شده‌‌است. با توجه به اینکه اکثر نویسندگان کُتُب تَذکره و تاریخ‌‌ادبیات و پژوهشگران معاصر، این کتاب را جزو آثارمعدوم‌‌شدة «کاهی» قلمداد ‌‌کرده‌‌اند؛ معرفی و تصحیح این اثر ارزشمند، ضروری به‌‌نظر می‌‌رسد. این مقاله درپی آن است که با معرفی این نسخه‌‌خطی و ‌‌سُرایندۀ آن، ضمن بررسی ساختار و ویژگی‌‌های سبکی «گُل‌‌افشان» به روش تحلیلی-توصیفی و ارائة اطلاعاتی نو از تنها نسخه‌‌‌‌خطی موجود آن، به این پرسش پاسخ دهد که چگونه می‌‌توان اثبات کرد که این اثر متعلق‌‌به کاهی کابلی است

خلاصه ماشینی:

نسخه خطي اين اثر که توسط نگارندگان درحال تصحيح است ؛ قافيـه بـه قافيـه در جـواب بوسـتان سعدي شامل يک ديباچه و ده باب به نام هاي «در عدل و انصاف و تدبير جهانداري»، «در احسان »، «در عشق و طريقت اولياء»، «در تواضع »، «در رضا»، «در قناعت »، «در تربيـت »، «انـدر شـکر»، «در توبه »، «در مناجات و ختم کتاب »، در (٣٦٨٣) بيت در قرن دهم به نام «اکبرشاه » سروده شده است . ق ) و «خانقـاه » فقيـر اصطهباناتي چيست ؟‌ ٢-١-‌اهداف ‌و‌ضرورت ‌تحقيق اگرچه از معروف ترين کتاب هاي تاريخي عصر اکبرشاه به نـام «منتخـب التـواريخ » کـه در روزگـار کاهي نگارش يافته و پس از آن در تذکره هايي چون «عرفات العاشقين »، «مخـزن الغرائـب »، «سـفينۀ خوشگو»، «آفتاب عالمتاب »، «ريحانه الأدب »، «تذکرة علمـاي هنـد» تـا «تـاريخ ادبيـات در ايـران » نوشتۀ ذبيح الله صفا، مثنوي «گل افشان » را از اصلي ترين آثار کاهي برشمرده اند؛ امـا بـه قـول هـادي حسن به جز نام اين مثنوي و مطلع آن :‌ جهـــان ‌آفـــرين ‌را‌بـــه ‌جـــان ‌آفـــرين ‌‌ بـــه ‌جـــان ‌آفـــرين ‌صـــد‌جهـــان ‌آفـــرين ‌ ‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌(بـــداوني ،‌١٣٨٠:‌١١٢١/٣)‌ ‌ تا به حال نسخه اي از اين اثر ارزشمند ارائه نشده اسـت و بـه علـت مسـتوربـودن و نـادربـودن دستنويس آن ، نويسندگان کتب تذکره و محققان ، اين کتاب را جزو آثار معدوم شدة کاهي به شمار آورده اند؛ به همين دليل معرفي و تصحيح اين اثر ارزشمند، ضروري به نظر ميرسد.

دریافت فایل ارجاع :
(پژوهیار, , , )

دانلود PDF
دانلود HTML

لینک کوتاه:

صفحه:

ورود / عضویت

برای مشاهده متن مقاله و یا دانلود آن لازم است وارد پایگاه شوید. در صورتی که عضو نیستید از قسمت عضویت اقدام فرمایید.

ورود