چکیده:
مقاله حاضر به تحلیل گفتمان سیاستهای قومی پس از انقلاب اسلامی در خوزستان با تاکید بر دوره اصلاحات میپردازد. برای تحقق این هدف، ویژگیهای گفتمان حاکم بر سیاسی قومی در دولتهای سازندگی و اصلاحات مشخص شده است. برای این بررسی از نظریه گفتمان لاکلاو و موف به عنوان چهارچوب نظری و از روش تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف به عنوان روش تحقیق بهره گرفته شد. دادههایی که دراین تحلیل بدانها پرداخته میشود اسناد بالادستی و مذاکرات مجلس شورای اسلامی بوده است. یافتههای تحقیق حاکی از آن است که در دولت اصلاحات مفصل بندی گفتمان حاکم بر سیاست قومی به شرح ذیل بوده است: دال مرکزی سیاست گذاری قومی در دوره اصلاحات را توسعه سیاسی بود؛ در آن صورت دالهای شناوری نظیر همبستگی ملی، مشارکت سیاسی و برابری در زمره دالهای شناور بودند. در واقع توسعه سیاسی نگرش اقوام خوزستان(لر و عرب و فارس) را به همبستگی ملی تغییر داد و اقوام خود را به هویت ملی بشتر مرتبط میدانستند، علل تحول در این گفتمانها ناشی از تغییرات در ساختارهای اجتماعی در سطح ملی و بین المللی بود. با تغییر در گفتمان- ایدئولوژی سیاسی در دوران پس از انقلاب اسلامی به خصوص در دوران اصلاحات و گشایش در روابط بین قومی و بین المللی، اقوام خوزستان از بعد خاص گرایی خود به سوی عام گرایی(همبستگی ملی) سوق پیدا کردند. روش تحقیق این مقاله تحلیل گفتمان و روش گرداوری دادهها مصاحبه است.
خلاصه ماشینی:
يافتـه هـاي تحقيـق حـاکي از آن اسـت که در دولت اصلاحات مفصل بندي گفتمان حاکم بر سياست قومي به شرح ذيـل بـوده اسـت : دال مرکزي سياست گذاري قومي در دوره اصـلاحات را توسـعه سياسـي بـود؛ در آن صـورت دالهاي شناوري نظير همبستگي ملي، مشارکت سياسي و برابري در زمره دالهـاي شـناور بودنـد.
از آنجـا کـه سياسـت هـاي قومي ابعاد مختلفي دارند، که بايد با هم سـازگاري لازم را داشـته باشـند، مـيتـوان از «گفتمـان سياست قومي» يک دولت سخن گفت ؛ چگونگي تاثيرپذيري قوميت هـاي مختلـف از گفتمـان سياست هاي قوميتي و رابطه ي آن با همبستگي ملي به عنوان نقطه ثقل هويت ملـي و اجتمـاعي، در اين مقاله مورد نظر ما است .
يکـي از دالهـاي شـناور کـه در مفصـل بنـدي گفتمـان حاکم بر سياست قومي در اين دوره داراي پيوند وثيقي بـا دال مزبـور بـوده ولـي در عـين حـال معناي سيالي داشته است ، دال مشارکت است ؛ بدين صورت که در برخي نظـام هـاي سياسـي بـه منظور برجسته کردن مدلول خاصي براي دال شناور مشارکت ، بر مشارکت مردم در فرايندهاي انتخاب کردن تاکيد ميشود، در حالي که در ايـن گفتمـان -اصـلاحات - مـدلول مشـارکت در فرايندهاي اجرايي مد نظر است .
در کنـار دال مرکـزي فـوق مـا شـاهد دالهـاي شناور ديگري نظير همبستگي ملي و برابري در اين گفتمان هستيم که خود را در سياسـت هـايي نظير توسعه رسانه هاي محلي و قومي و افزايش شمار مطبوعات ، تغيير نگرش بـه هويـت ملـي و تلقي اقوام به عنوان شهروند سياست وحدت در عين کثرت نشان ميدهد، گواه اين ادعا است .