چکیده:
امروزه برنامهریزی صحیح و استفاده همهجانبه از محیطزیست بر پایه شناخت استعدادها و ارزیابی توان تولیدی سرزمین استوار است. ارزیابی توان اکولوژیکی سرزمین، مرحله میانی فرآیند آمایش سرزمین یا برنامهریزی محیطزیست است. در واقع ارزیابی سرزمین، اطلاعات اساسی مرحله دوم آمایشسرزمین شامل انتخاب مناسبترین استفاده از سرزمین و نظام مدیریت را فراهم مینماید. در همین راستا هدف از این مطالعه، تعیین مناسبترین و مطلوبترین عرصههای محیطزیستی حوضهی آبخیز طارم واقع در استانزنجان با ارزیابی توان اکولوژیکی برای کاربری توسعهای است. برای انجام این کار، از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شده است. پس از تهیه لایههای اطلاعاتی مورد نظر و وارد ساختن این لایهها در محیط Arc GISو پس از تهیه و تکمیل پرسشنامه توسط متخصصان مرتبط با موضوع، ماتریس اولیه و نرمال برای تعیین وزن نسبی لایهها تکمیل شد. در فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) با توجه به وزن نسبی لایهها که پس از تکمیل پرسشنامه توسط متخصصان مرتبط با موضوع و تهیه ماتریسهای اولیه و نرمال و نتایج حاصل از آن مشخص شد، بیشترین عامل محدودکننده شیب است که بالاترین درصد وزن نسبی به آن اختصاص داده شده است، بنابراین قسمتهای مرکزی منطقه که کمترین شیب یعنی 0- 2 تا 8- 12 درصد را داراست و از نظر پوشش گیاهی شامل مراتع کم تراکم و جنگلهای تنک و ... بوده، مناسبترین بخشها برای توسعه است. سرانجام تعیین وزن نهایی لایهها و تلفیق اطلاعات در نرمافزار Idrisi انجام شد که نتایج حاصل از این روش بدینترتیب است: حدود 14.36 درصد از کل منطقه دارای توان درجه یک مناسب و حدود 10.12 درصد دارای توان درجه دو مناسب برای توسعه شهری- روستایی بوده و 75.52 درصد نیز فاقد توان مناسب برای اینگونه توسعه است.
خلاصه ماشینی:
در همین راستا هدف از این مطالعه ، تعیین مناسب ترین و مطلوب ترین عرصه های محیط زیستی حوضه ی آبخیز طارم واقع در استان زنجان با ارزیابی توان اکولوژیکی برای کاربری توسعه ای است برای انجام این کار، از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شده است پس از تهیه لایه های اطلاعاتی مورد نظر و وارد ساختن این لایه ها در محیط Arc GIS و پس از تهیه و تکمیل پرسشنامه توسط متخصصان مرتبط با موضوع ، ماتریس اولیه و نرمال برای تعیین وزن نسبی لایه ها تکمیل شد.
در این پژوهش ، هدف ، کاربرد فرآیند تحلیل سلسله مراتبی در تعیین توان اکولوژیکی حوضه ی آبخیز طارم و ارزیابی آن به منظور توسعه روستایی- شهری است پیشینه پژوهش جمعه پور (١٣٨٥)، به امکان سنجی توان های محیطی ناحیه در شهرستان تربت حیدریه ، تعیین الگوی بهینه در نواحی روستایی و اهمیت بررسی تناسب و درجه قابلیت واحدهای اراضی در ارتباط با استقرار نقاط روستایی پرداخته است میرداودی و همکاران (١٣٨٦)، با استفاده از مدل توان اکولوژیک مخدوم به بررسی و تعیین توان اکولوژیک استان مرکزی از نظر کشاورزی و مرتع داری پرداختند، نتایج تحقیق آنها نشان میدهد که مناطق با درجه توان یک ، به طور عمده در اطراف منابع آب زیرزمینی بیشتر از ٧٠٠٠ متر مکعب در هکتار در سال وجود دارد.