چکیده:
خواجهغلامالحَسنین پانیپَتی (1868 ـ 21 رمضان 1356ق / 25 نوامبر 1937م) در شهرِ پانیپَتِ هندوستان زاده شد و تا کلاسِ دهم، در «اِم. اِی. اِو کالج» در عَلیگَر به تحصیل پرداخت. او بعدها در مدرسة دولتی و «مدرسة راهنمایی حالی» در شهرِ پانیپَت و همچنین در ادارههای مختلفِ شهرِ بمبئی به تدریس پرداخت. همچنین دبیرِ انگلیسی، عربی و فارسی در مدرسة راهنمایی در پانیپَت، و بازرسِ مدارس بود. وی پس از بازنشستگی، مدیریتِ آن مدرسه را برعهده گرفت. چندین اداره تأسیس کرد. واعظِ برجستهای بود. زندگینامة خودنوشتِ غلامالحَسنین در 1936 چاپ شده است. وی چندین بار به عراقِ عرب سفر کرد و یک بار هم حجّ تمتّع انجام داد. وی در 28 ژانویه 1935 از زادگاهش پانیپَت به دهلی رسید و از راهِ بمبئی به سوی مکّه حرکت کرد و در 7 آوریل 1935، از این سفر برگشت. در این سفر، برادرش ـ غلامالسّبطین ـ و دیگر سرشناسانِ هندوستان نیز همراهش بودند. سفرنامة حجِ وی که به زبانِ اردوست، در 1353ق. با عنوان «سفرنامه حج» یا «سامان آخرت» چاپ شد. مقاله پیشرو به سفرنامه حجِ غلامالحَسنین پرداخته است.
خلاصه ماشینی:
12 مارس؛ مولوی میرزا علی حسن، روزنامة «اَسَد» چاپِ بمبئی را به غلامالحَسنین نشان داد که در تاریخ 10 فوریه، مولوی جواد حسین (دبیرِ انجمنِ انیسالمؤمنین، منطقة مَهابَن از توابعِ شهرستانِ مَتُرا) در نامهای سرگشاده خطاب به غلامالحَسنین نوشته بود: عرضداشت به خدمتِ جنابِ مولوی خواجه غلامالحَسنین صاحب قبله پانیپَتی[35] پس از سلامِ مسنون ـ اخبارِ اسد مورخہ 18 جنوری میں جناب کے عزمِ حج کا اعلام نظر سے گزرا۔ تعجّب ہوا کہ اس زمانے میں جناب حج کا قصد فرما رہے ہیں۔ بقیع کے واقعات اور انجمنِ تحفّظ ماثر متبرّکہ کے مقاصد سے تو حضور ضرور واقف ہوں گے۔ لہذا خدمت عالی میں نہایت ادب سے استدعا ہے کہ جناب، عزمِ حج کو ملتوی فرماکر دشمنانِ اہل بیت کو کچھ تو، اقتصادی صدمہ پہنچائیں۔ حکومتِ سعودی حاجیوں کے روپے سے امیر بنی ہوئی ہے۔ اگر یہ آمدنی بند ہوجائے تو حکومت کو دن تارے نظر آجائیں۔ جب تک ہمارے مقاماتِ مقدّسہ کی مرمّت نہ ہو، اور ہم اپنے عقائد کے مطابق ارکانِ حج و زیارت بجالانے میں آزاد نہ ہوں، حج کا قصد نہ کریں۔ بلکہ اور دوسرے عازمانِ حج کو حج سے باز رکھنے کی کوشش کریں۔ جواد حسین (سکرٹری انجمنِ انیس المؤمنین، مہابن، ضلع متھرا) غلامالحَسنین هم، همانروز توسط مولوی علی حسن، جوابی به این مضمون فرستاد که هدفش از حج، دیدنِ واقعیات به چشمِ خود است و دبیرِ انجمن، منتظرِ روزنامچة سفرِ حجِ اوست که سلسلهوار در روزنامة اَسَد به چاپ خواهد رساند.
(
, 
, 
)
