چکیده:
پژوهش حاضر با هدف تطبیق دیدگاههای ابنخلدون و سعدی درخصوص عوامل موثر بر تربیت و با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی (تحلیل تطبیقی) انجام شده است. برایناساس، ابتدا، اندیشههای دو متفکر بهصورتکلی معرفی، آنگاه سوالهای پژوهش، صورتبندی و ارائه شده است. یافتهها نشان میدهد که بهطورکلی میتوان دیدگاه دو متفکر به عوامل موثر بر تربیت را پیوسته و مرتبط و شامل سه منظر: زیستشناختی، جامعهشناختی و روانشناختی دانست. دیدگاه ابنخلدون و سعدی از جهات نگاه واحد به انسان، اعتقاد به تاثیر محیط، پذیرش طبع اجتماعی انسان، پذیرش تاثیر حاکمان، اهمیتدادن به تاثیر معلم، نگاه به عامل تقلید و تفاوتهای فردی، تاثیر اوضاع سیاسی و اجتماعی و داشتن نگاه اجتماعی ـ دینی، دارای اشتراک است. همچنین، دیدگاه این دو اندیشمند از جهات تاکید پررنگ سعدی بر عامل وراثت، وسیعتربودن گستره تاثیر محیط در دید ابنخلدون، داشتن اختلاف در امر تنبیه و کاربردیتربودن نگاه ابنخلدون به عوامل موثر بر تربیت، دارای افتراق است. براساس این یافتهها تلاش شد از آموزههایی که میتوان از ابنخلدون و سعدی برای اعمال در نظام تربیتی ایران بهدست داد، نتایجی، استخراج و ارائه شود.
خلاصه ماشینی:
ازآنجاکه در شرایط کنونی که عصر جهانی شدن نیز نامیده می شود، ازیک سو هژمـون و تسـلط میـراث مبتنـی بـر بهره گیـری از آموزه هـای تربیتـی مشـتق از مکاتـب روان شناسـی ، جامعه شناسـی و زیست شناسی غربی و عمدتا غیربومی و نیز جدایی و تجزیه افراطی رشته های مختلف علمـی تحـت نام تخصص گرایی در مدارس و به خصوص دانشـگاه ها سال هاسـت کـه مـورد اقبـال قـرار گرفتـه و ازدیگرسـو اسـتفاده از آرای تربیتـی اندیشـمندان و متفکـران مسـلمان و بـومی و نگـاه بـه انسـجام ، پیوستگی و تعامل رشته های مختلف علوم کم تر مدنظر قرار گرفته است ، حال مسئله ایـن اسـت کـه گردآوری ، تدوین ، معرفی و مقایسه اندیشه های تربیتی اندیشمندان مسلمان و تقریب ایـن اندیشـه ها به شرایط کنونی نظام تعلیم وتربیت کشورمان تا چه اندازه می تواند راهگشای مشکلات موجود ایـن نظام باشد؟ باتوجه به مراتب فوق ، اکنون سؤال این است که چرا ابن خلدون و سعدی مورد مقایسـه تطبیقـی قرار گرفته اند و چرا عوامل مؤثر بر تربیت ازمنظر این دو اندیشمند، موضـوع مقایسـه اسـت ؟ پاسـخ این سؤال ها درادامه آورده شده است ، لکن به اختصـار بایـد گفـت رویکـرد تـاریخی و تطبیقـی بـه تعلیم وتربیـت کـه بـا زنـدگی معرفتـی آدمـی درآمیختـه اسـت ، مـورد اهتمـام متفکـران و عالمـان تعلیم وتربیــت قــرار دارد (بهشــتی و همکــاران ، ١٣٩١، ج ٢: ١).