چکیده:
آنچه در این مقاله مورد اشاره قرار گرفته است، تجزیه و تحلیل سیره گفتاری و رفتاری پیامبر اعظم (ص)
در مواجهه با جهالت، با هدف نیل به الگوی اسلامی حلم از سیره ایشان است. حلم، حفظ آرامش و عدم
عصبانیت در مواجهه با جهل و نادانی، صفتی است که برای دانشمندان خصوصا دانشمندان علوم اسلامی
امری لازم بلکه واجب است، زیرا نداشتن این فضیلت اخلاقی باعث تندخویی عالم با افراد جاهل می شود
که نه تنها از هدایت آنان جلوگیری می کند بلکه ظاهری تند و خشن از دین اسلام به نمایش میگذارد و
چهبسا فرد جاهل، از آیین اسلام متنفر گردد و تا مدتها سراغی از تعلّم و تعبّد شرعی نگیرد.
مسئله مورد نظر در تحقیق حاضر این است که چه الگویی در سیره پیامبر اکرم (ص) از حلم در مواجهه با
جهل وجود دارد؟ در کار حاضر برای نیل به پاسخ این مسئله، پس از کنکاش در مفهوم حلم و جهل از
کتب لغوی و روایات، به بررسی داده های تاریخی سیره نبوی در موضوع مذکور پرداخته شده و پس از
تجزیه و تحلیل آنها، یک سری از گزاره های مفهومی و رفتاری از آن استخراج شده است.
خلاصه ماشینی:
در مورد اين هدف ، سؤالاتي به ذهن متبادر ميشود: صفت حلم دقيقا چه معنايي دارد؟ و با صفاتي چون کظم غيظ ، صبر، تحمل و غيره چه تفاوتي دارد؟ معادل فارسي آن کدام يک از واژگان بردباري، صبوري، شکيبايي و غيره است ؟ آيا حلم فقط شامل مخالفت با غضب است يا اينکه بروز به موقع غضب نيز جزو دايره مفهوم حلم است ؟ جهل در مقابل کدام يک از مفاهيم علم يا عقل يا مفاهيم ديگر قرار ميگيرد؟ پيامبر اسلام در چه موقعيت هايي، شکيبايي از خود نشان ميدادند و در چه مواضعي با غضب برخورد ميکردند؟ و به معناي ساده تر حد شکيبايي کجاست ؟ چه الگويي از حلم که مناسب حال حاضر جامعه است ، ميتوان ارائه کرد؟ در موارد متعددي از قرآن و روايات ، سفارش به مقابله به مثل شده تا موجب جلوگيري از گستاخي نااهلان گردد، با وجود چنين دستوراتي آيا جايي براي حلم باقي ميماند؟ در اين تحقيق ، ازآنجاکه مفاهيمي چون حلم ، کظم غيظ ، صبر و غيره گاهي به طور مترادف و گاهي متقابل در نظر گرفته ميشوند و نيز مفهوم جهل داراي اشتراک لفظي است ، پژوهش مفصلي در مفهوم حلم و جهل از کتب لغوي و روايات صورت گرفته است ؛ سپس به بررسي اقوالي تاريخي از سيره پيامبر (ص ) در موضوع مذکور پرداخته شده و پس از تجزيه و تحليل آن ها، يک الگوي مفهومي و رفتاري از آن استخراج شده است .
(
, 
, 
)
