چکیده:
دﻓﺎع ﻣﻘﺪس ﻣﻠﺖ اﯾﺮان در ﻣﻘﻄﻌﯽ ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻟﻪ (67- 1359) ﻋﻼوه ﺑـﺮ آﺛـﺎر اﺟﺘﻤـﺎﻋﯽ و اﻗﺘﺼـﺎدی و
ﺳﯿﺎﺳـﯽ و دﺳـﺘﺎوردﻫﺎی ﻣﻌﻨـﻮی - در ﮐﻨـﺎر ﺗﺨﺮﯾﺐ ﺑﺨﺸﯽ ﺑﺰرگ از زﯾﺮﺳﺎﺧﺖﻫﺎی اﯾﺮان اﺳﻼﻣﯽ - ﺷﮑﻮﻓﺎﯾﯽ ﮔﻮﻧﻪای از ﮐﺎرﮐﺮدﻫﺎی ادﺑﯽ ذﯾﻞ ﺣﻤﺎﺳﻪ و ﺑﯿﺎن اﺣﺴﺎس را ﻣﻮﺟـﺐ ﺷـﺪ ﮐـﻪ ﺑﯿﺶ از ﻫﻤﻪﺟﺎ در ﮔﺴﺘﺮه آﺛﺎر ﺷﺎﻋﺮان و ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن دادهاﺳﺖ. روﺷﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﺪﯾﺪه ﺟﻨﮓ - آن ﻫﻢ
ﻣﻘﻮﻟـﻪ دﻓـﺎع از وﻃـﻦ و ارزشﻫﺎی دﯾﻨﯽ - ﻣﻮاﻓﻘﺎن و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن - ﯾﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﯿﺮی ﻣﻨﺘﻘﺪان ﺧﺎص ﺧﻮد را دارد ﮐﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪ ﺗﻌﺎﻃﯽ اﻓﮑﺎر و اﻧﺪﯾﺸﻪﻫﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺒﺎﺣﺜﯽ ﻗﺎﺑـﻞ ﺑﺤـﺚ و ﭘﯿﮕﯿﺮی را ﭘﯿﺶ آورد. در ﻋﺮﺻﮥ ﺷﻌﺮ و داﺳﺘﺎن دﻓﺎع ﻣﻘﺪس ﺑﺎ دو ﮔﺮوه ﻧﻮﯾﺴﻨﺪﮔﺎن و ﺷﺎﻋﺮان ﻣﻮاﻓﻖ دﻓﺎع و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺟﻨﮓ روﺑﻪ رو ﻫﺴـﺘﯿﻢ ﮐـﻪ ﻫﺮ ﮐﺪام از دﯾﺪﮔﺎه ﺧﺎص ﺧﻮد ﺑﺤﺚ را دﻧﺒﺎل ﮐﺮدهاﻧﺪ. ﯾﮑﯽ از ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎی ﻋﯿﻨﯽ اﯾﻦ ﻧﮕﺮش دو ﮔﺎﻧﻪ، ﺷﻌﺮ ﺟﺎﻧﺒﺎز از ﺑﺎﻧﻮ ﺳﯿﻤﯿﻦ ﺑﻬﺒﻬـﺎﻧﯽ و ﭘﺎﺳـﺦ از ﮐﯿﻮﻣﺮث ﻋﺒﺎﺳﯽ ﻗﺼﺮی ﺑﻪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎزﺗﺎبﻫﺎﯾﯽ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن در ﻣﺤﺎﻓﻞ ادﺑﯽ داﺷﺘﻪاﺳﺖ. در ﻣﻘﺎﻟﮥ ﺣﺎﺿﺮ، اﯾﻦ دو ﺷﻌﺮ را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣـﻮازﯾﻦ ادﺑـﯽ و اﺻﻮل رﻋﺎﯾﺖ ﻣﺘﻦ ﻣﺮور ﮐﺮدهاﯾﻢ. ﺗﻔﺎوت دﯾﺪﮔﺎه دو ﺷﺎﻋﺮ، زﺑﺎن ﺧﺎص زﻧﺎﻧﻪ و ﻣﺮداﻧﻪ دو ﺷﻌﺮ و ﻧﻘﺎط ﻗـﻮت و ﺿـﻌﻒ ﻫـﺮ دو ﺷـﻌﺮ ﺑـﻪ اﺧﺘﺼـﺎر ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ.
خلاصه ماشینی:
اگر تحولات سیاسی را عامل اصلی تحرک و دگرگونی و تغییر آثار ادبی و فرهنگی و اجتماعی هر جامعه به حساب آوریم(2)، پدیده شگفتانگیزی مانند انقلاب اسلامی و پیوست سیاسی آن -دفاع مقدس- در این زمینه نقشی انکار ناپذیر دارد و با اندک مرور و بررسی میتوان دریافت که حتی زبان و بیان شاعرانی که ارتباطی هم با انقلاب و دستاوردهای آن نداشتهاند به کمال، با اشعار پیش از انقلاب آنان متفاوت شده است (ترکی، ۱۳۹۵: ۱۵) و این نشان میدهد که تحولات سیاسی و اجتماعی هستند که بر سبک و زبان شاعر تأثیر گذارند و شاعر نمیتواند در جزیره تنهایی و انزوای خویش زبان دست نخورده و دچار تحول سیاسی نشدهای را در اختیار داشته باشد.
مسأله بدیهی در این روایت بانو سیمین این است که شاعر این دیدار را به شکل روایت خاص گزارش کرده است؛ یعنی الزاما آن نوجوان بسیجی عبوس و نگران نبوده است اما این روایت شاعر است که در حال برساختن چیزی است که ممکن است روایت را با اصل قصه دیدار با نوجوان جانباز، متفاوت جلوه دهد (ابوت، ۱۳۹7: ۱۳۴) هر چند برخی گفتهاند سیمین در این شعر به ذهنیت آن مرد راه میبرد و آن را آشکار میسازد (ابو محبوب، ۱۳۸۷: ۳۸۹) به عبارت دیگر روی کرد منفی گونه سیمین به ارزشهای انقلاب و جنگ مانع آن بوده است که جوان جانباز را شاد و با روحیه وصف کند و سپس بگوید که با وجود این که او از سرنوشت جدید خود راضی بود، من شاعر به عنوان مادر دل نازک و حساس، تاب دیدن این صحنه را نداشتم.