چکیده:
در مباحث تجارت بینالملل، شاخصهایی برای سنجش عملکرد کشورها در تجارت خارجی ارائه شده است. این مقاله بهدنبال پاسخ به این سوال است که در رویکرد اسلامی، چه شاخصی برای سنجش عملکرد تجارت خارجی میتوان ارائه داد؟ بنا به فرضیه مقاله، شاخصهای متعارف تجارت خارجی ناسازگاریهایی با رویکرد اسلامی دارند. شاخص پیشنهادی این مقاله مبتنی بر مبانی اسلامی و نظریه تجارت خارجی مطلوب در رویکرد اسلامی است. بر اساس نظریه مطرح شده در این تحقیق، تعیین وضعیت مطلوب تجارت خارجی اسلامی در سه بعد اقلام تجاری، طرفهای تجاری و شرایط تجاری وابسته به ارزیابی میزان تحقق پنج جهتگیری کلی است. بر این اساس، تجارت خارجی اسلامی باید موجب جلب منفعت تجاری عمومی، حصول تجارت طیّب، تامین استقلال تجاری، تقویت همگرایی تجاری اسلامی و تامین اقتضائات عدالت و انصاف شود. شاخص ترکیبی پیشنهادی در این مقاله متشکل از نماگرهایی است که جهتگیریهای پنجگانه بالا را میسنجند.
خلاصه ماشینی:
رابطه قیمتی مبادله: 100* = افزایش این نسبت برای یک کشور حاکی از آن است که حجم بیشتری از کالاهای وارداتی را میتوان با استفاده از مقادیر مشخصی از صادرات تأمین کرد (اسلاملوئیان و خدادادی، 1383، ص 187-191).
هرچه میزان شاخص به عدد یک نزدیکتر شود، نشان میدهد که کشور تحت بررسی همگرایی بیشتری در تأمین کالاهای وارداتی از کشورهای اسلامی داشته است.
برای استانداردسازی این نماگر، بهترین رابطه مبادله صادراتی در میان کشورهای اسلامی در قالب نسبت محاسباتی زیر استفاده میشود: = / / در نماگر بالا، و به ترتیب، میزان صادرات کشور نمونه T از کشورهای اسلامی، و میزان صادرات کشور نمونه T را نشان میدهد.
J&) 1 5 در نسبت بالا، FTIIP، PBI، TTI، ITI، ITCI و J&FI به ترتیب، شاخص تجارت خارجی مطلوب در رویکرد اسلامی، نماگرهای منفعت تجاری عمومی، تجارت طیب، استقلال تجاری، همگرایی تجاری اسلامی، و عدالت و انصاف را نشان میدهند.
بر اساس نظریه تجارت خارجی مطرح شده در این مقاله، تعیین وضعیت مطلوب در سه بعد اقلام تجاری، طرفهای تجاری و شرایط تجاری، وابسته به ارزیابی میزان تحقق پنج جهتگیری جلب منفعت تجاری عمومی، حصول تجارت طیب، تأمین استقلال تجاری، تقویت همگرایی تجاری اسلامی، و تأمین اقتضائات عدالت و انصاف است.
برای سنجش میزان تحقق جهتگیریهای پنجگانه مطرح شده در تجارت خارجی، نماگرهای منفعت اقتصادی پایدار، تجارت طیب، استقلال تجاری، همگرایی تجاری اسلامی و عدالت و انصاف متشکل از مجموعهای از زیرنماگرها پیشنهاد شده است.