چکیده:
سازمان های امروزی که در یک دنیای حساس به مسائل اجتماعی و زیست محیطی بسر می برند، لازم است علاوه بر رضایت مشتریان، به سلامتی و رفاه کارکنان و همچنین حفاظت از محیط زیست اهمیت ویژه ای دهند. یکی از مهم ترین مواردی که شرکت ها را به سمت استقرار و بهبود سیستم های ایمنی، بهداشت و محیط زیست ترغیب می کند، بروز انتظارات اساسی از طرف ذینفعان سازمان در حوز ههای ایمنی، سلامتی و بخصوص محیط زیست است. صنایع نفت و گاز یکی از مهمترین صنایع در کشورمان می باشد که به بحث بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) توجه ویژه ای داشته و تعیین نقاط ضعف و قوت HSE در این سازمان ها از اهمیت بالایی برخوردار است. هدف از این پژوهش ارائه مدل بلوغ HSE برای صنایع نفت و گاز می باشد تا سازمان با استفاده از این مدل نقاط ضعف خود را شناسایی و در جهت رفع آنها قدم اقدام کنند. جامعه آماری پژوهش کارشناسان و خبره های HSE پالایشگاه سرخون و قشم می باشد. این مدل همانند مدل تعالی سازمان (EFQM) دارای دو بخش توانمندسازها و نتایج می باشد. به منظور تعیین ابعاد بخش توانمندسازها و نتایج به ترتیب از مدلهای HSE-MS و HSEE استفاده شده است. شاخص های بلوغ HSE از طریق مصاحبه نیمه ساختار یافته با خبرگان سازمان و نیز پیشینه تجربی پژوهش شناسایی شده و به منظور تعیین اهمیت ابعاد و شاخص ها از ترکیب تکنیک های دیمتل فازی و ANP فازی استفاده شده است و با در نظر گرفتن امتیاز 500 برای هر کدام از قسمت های توانمندسازها و نتایج، در قسمت توانمندسازها ابعاد استراتژی و خط مشی با امتیاز 97 ، ارزیابی و مدیریت ریسک با امتیاز 85 و رهبری، تعهد و فرهنگ با امتیاز 80 اولویت های اول تا سوم را به خود اختصاص دادند؛ در بخش نتایج نیز ابعاد ایمنی با امتیاز 172 ، بهداشت با امتیاز 142 و محیط زیست با امتیاز 137 دارای اولویت های اول تا سوم هستند. در مدل EFQM و یا سایر مدل های بلوغ، شاخص های دارای امتیاز و وزن نبوده و اهمیت همه شاخص ها یکسان در نظر گرفته می شود؛ ولی در مدل بلوغ ارائه شده شاخص های هر یک از ابعاد دارای امتیاز بوده و تاثیر شاخص های با اهمیت در سنجش بلوغ HSE بیشتر می باشد. در نهایت سطح بلوغ HSE شرکت پالایش گاز سرخون و قشم با استفاده از مدل ارائه شده در پژوهش مورد سنجش قرار گرفت که شرکت با کسب 80.2% کل امتیازات در جایگاه 3 (سطح رشد یافته) قرار گرفت.
خلاصه ماشینی:
نتایج پژوهش های پیشین نشان میدهد که سازمان ها و شرکت ها برای ارزیابی مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی به معیارهایی که خود تعیین کرده اند، اکتفا میکنند و به این استانداردها توجهی ندارند و مهم تر از همه اینکه در هر یک از این مدل ها به صورت تک بعدی به HSE نگاه میشود [٣٢].
در پژوهش های زیادی به منظور تعیین تعالی HSE سازمان از مدل EFQM استفاده شده است [١، ٣٠، ٢٤]؛ اما پژوهش حاضر با افزایش ابعاد توانمندسازها و نتایج این امکان را به وجود آورده است که سازمان بلوغ HSE خود را از همه جهت مورد ارزیابی قرار دهد.
نتیجه گیری‌و‌پیشنهادها هدف از این پژوهش ، شناسایی و تعیین اهمیت ابعاد و شاخص های بلوغ HSE است .
طبق با توجه به نتایج پژوهش های پیشین ، بعد ارزیابی و مدیریت ریسک ، مهم ترین عامل سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت شغلی است [٣٥، ١٢، ٢٠]؛ بنابراین تعیین ابعاد «رهبری، تعهد و فرهنگ »، «ارزیابی و مدیریت ریسک » و «استراتژی و خط مشی» به عنوان عامل تأثیرگذار در تعیین بلوغ HSE موردتأیید قرار میگیرد.
Design and implementation of a fuzzy expert system for performance assessment of an integrated health, safety, environment (HSE) and ergonomics system: The case of a gas refinery, Information Sciences, 178(22), 4280–4300.
Prioritizing Effective Parameters in Promoting Health, Safety and Environment (HSE-MS) Using Fuzzy Logic and Quality House (Master's thesis), Payam Noor University, Shemiran Center.
(
, 
, 
)
