چکیده:
در فصلنامه مننشناسی ادب فارسی،مقالهای با عنوان «شهرسپ یا بوداسب (تحلیلی بر نام و نشان وزیر طهمورث در شاهنام فردوسی) »از اببراهیم واشقانیفراهانی منتشر شده است. نویسندة این مقاله در بخش پیشینة پژوهش به مقاله اینجانب با عنوان «شهرسپ،مرداس و ضحاک (شکستگی شخصیّت شهرسپ در مرداس و ضحاک)،منتشرشده در پژوهشنامة ادب حماسی،سال تج شمارة شانزدهم،پاییز و زمستان 1۳۹۲ صص ۱۹۱-۱۷۳ اشاره کرده وبه نقد آن است. آنچه در نقد این مقاله آمده است،نشان از آن دارد که نویسندة محترم،موجود در آن را درنیافته است و با بیدفشی و بیتوجهی تمام به مسخ مقاله پرداخته و اثبات فرضیة خود (بّداست/ بوداسف در شاهنامه اصیل است نه شهرسپ) رابه جای فرضیة مطرحشده در آن مقالة نگارنده جسته است. ایشان برای اثبات نادرستی سخنان «نگارنده»گاه به «خوداستنادی» روی میآورد و حتی اصالت متن های دور میانه را نیز بهگونهای انکار میکند. او در این را گاه کاملا مطالب مطر حشده در مقاله که «نگارنده»با استناد به سخن اسطورهشناسان و زبانشناسان آورده است (همانند آنچه در پارسایی مرداس باد شده و یا معنی نام شهرسپ)،نادیده میگیرد و گاه بدون رعایت امانت علمی، سخن دیگران (کریستنسن) را نقل میکند و به خود میبندد. جدا از این مسائل، نادرستیهای علمی و اخلاقی دیگری را هم در بحث اصلی ایشان میبینیم: استناد به خودء بیتوجهی به منابع اساطیری،انتحال،دزدی بیبرگه و بینام و نشان و ... .
خلاصه ماشینی:
در آنچه آمد، چند خلل در بارۀ مقالۀ «نگارنده» (شکستگی شخصیت شهرسپ در مرداس و ضحاک) از سوی واشقانیفراهانی مطرح شده است که میتوان آن را در شش محور به کوتاهی بازگفت: 1- در هنگام وصف پارسایی مرداس، «سخت به نام بوداسب و اوصاف او و روایات دربردارندۀ نام و اوصاف او» اشاره شده است؛ 2- در این مقاله، برای راست درآمدن نظریه، گاه به نام شهرسپ و گاه به بوداسب گراییده شده و ممکن نیست هر دو نام با هم درست باشد؛ 3- معنای نام شهرسپ (چیرگی بر اسب) که در آن مقاله آمده، نادرست است و آن به معنای «اسب کشور یا اسب پادشاهی است»؛ 4- مرداس پارسا پنداشته شده که «در تحلیل به اجزای سازندۀ نامش، اوصاف پارسایی را دربرندارد»؛ 5- «صورت بیوراسب و معنی کردن آن به صاحب دههزار اسب، بدون اصالت و متعلق به دورۀ ایرانی میانه و بعد از آن است»؛ 6- صابئیخواندن بوداسف و ضحاک در آن مقاله، برخاسته از ذهنیت سامی ایرانیان دوران اسلامی است و نمیتوان آن را پایۀ استدلال قرار داد و نتیجهگیری کرد.