چکیده:
وجود امنیت راه سرزمین وحی و انجام مناسک حج یکی از مسائل مهم فقه اسلامی است. نظر به وجوب حج و اهمیت خالینماندن کعبه معظمه از حجاج، حکم وجود یا تامین استطاعت طریقی به عنوان شرط وجوب حج برای مکلفان، از منظر فقه مذاهب اسلامی چندان روشن نیست؛ از این رو پرسش از ماهیت شرط استطاعت طریقی با رویکرد تعطیلی حج در صورت عدم تامین امنیت حجاج از دیدگاه فقه مذاهب اسلامی، مسئلهای است که نیازمند کاویدن تا مرحله پاسخی درخور است. تامیننبودن امنیت حجاج در سرزمین وحی و مسیر منتهی به آن برای امتثال مناسک حج، موجب نبود استطاعت طریقی مکلفان و در نتیجه واجبنشدن حج برای او خواهد بود. چنانچه این امر به تعطیلی حج برای عموم مسلمانان منجر شود، بر حاکم اسلامی است که مقدمات انجام مناسک حج را فراهم آورد. این تحقیق با هدف شناخت حدود و ثغور ادله استطاعت طریقی و اثر آن بر تعطیلی حج و در سایه توصیف و تحلیل گزارههای فقه مذاهب اسلامی با دادههای کتابخانهای و به شیوه تطبیقی انجام شده است که نتیجه آن، واجبنبودن حج در صورت تامیننبودن امنیت در سرزمین وحی و مسیر منتهی به آن است
خلاصه ماشینی:
واکاوی شرط استطاعت طریقی با رویکرد تعطیلی حج در صورت عدم تأمین امنیت حجاج از دیدگاه فقه مذاهب اسلامی مهدی درگاهی صدیقه مهدویانپور [تاریخ دریافت: 03/07/1395 تاریخ پذیرش: 10/11/1395] چکیده وجود امنیت راه سرزمین وحی و انجام مناسک حج یکی از مسائل مهم فقه اسلامی است.
این تحقیق با هدف شناخت حدود و ثغور ادله استطاعت طریقی و اثر آن بر تعطیلی حج و در سایه توصیف و تحلیل گزارههای فقه مذاهب اسلامی با دادههای کتابخانهای و به شیوه تطبیقی انجام شده است که نتیجه آن، واجبنبودن حج در صورت تأمیننبودن امنیت در سرزمین وحی و مسیر منتهی به آن است.
آرای فقها و علمای مذاهب اسلامی امنیت در مسیر سرزمین وحی و حرم و مسجدالحرام برای انجام مناسک حج، یکی از مصادیق استطاعت طریقی است.
ب) برخی علمای مذاهب اسلامی چنین استدلال کردهاند که طی راه برای ادای مناسک حج، اگر امنیت نداشته باشد، از مصادیق القای نفس در هلاکت است و مطابق آیه شریفه «ولاتلقوا بایدیکم الی التهلکه» (بقره: 195)، القای نفس در هلاکت جایز نیست (شیخیزاده، بیتا: 1/ 262)؛ پس در تزاحم بین وجوب حج و حرمت هلاکت نفس، از باب اهمیت حفظ جان مسلمان، حج واجب نخواهد بود.
نتیجهگیری با بررسی آرا و نظرهای فقهای مذاهب اسلامی روشن شد که نظریه غالب در فقه اسلامی از نظر شیعه و سنی آن است که حج در صورت نبود استطاعت طریقی برای مکلف، واجب نخواهد بود؛ بنابراین در صورت ناامنی در مسیر ادای مناسک حج، چه این ناامنی در راه به سوی سرزمین وحی باشد و چه در حرم یا در خود مسجدالحرام باشد، وجوب حج ساقط میشود.