چکیده:
شرایط جمهوری اسلامی ایران در دوران پسا جنگ وضعیتی را به وجود آورده بود که تمامی ساحت‌ها از جمله ساحت سیاست خارجی را دچار تحول ساخته بود. پس از پایان یافتن جنگ عراق علیه ایران، دورۀ نوینی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی آغازیدن گرفت که از آن به «سازندگی» یاد می‌شود. آنچه نگارۀ حاضر در پی آن می باشد، این است که رویکرد سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در دولت سازندگی را با رهیافتی سازه‌انگارانه و با لحاظ کردن یکی از مولفه‌های سه‌گانه هویت ملی یعنی «اسلامیت» مورد بررسی قرار دهد. از این رو در پژوهش حاضر تلاش می‌شود که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر اطلاعات و داده های کتابخانه‌ای، ضمن تبیین یکی از سه لایۀ هویت ملی یعنی «اسلامیت» و نحوۀ تکوین آن و شناخت و معرفت نسبت به سیاست خارجی زمانۀ دولت هاشمی، در نهایت به این سوال پاسخ دهد که «اسلامیت» به عنوان یکی از محورهای هویت ملی ایران چه تاثیری در ایجاد و تکوین سیاست خارجی دورۀ مورد بررسی داشته است؟
خلاصه ماشینی:
(دهقانی فیروزآبادی، ١٣٨٩: ٣٨٦) در متون سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، برای این دوره عناوینی همچون عدم تعهد اصلاح طلب ، محدودیت محور، آشتی جویی، زمینه سازی ادغام و همگرایی بین المللی، منفعت محوری، اصلاح طلبی اقتصادی و عملگرایی، عادی سازی، رویکرد اقتصادی، واقع گرایی، انقلابی گرایی واقع گرایانه و واقع گرایی اسلامی به کار بردهاند.
اما نمونه ی سومی از اسلام گرایی کـه در دوره مـورد بررسـی چهـارچوب کـنش ورزی خـارجی دولت هاشمی رفسنجانی را شکل میدهد، «اسلام گرایی واقع گرا» است ؛ این نوع اسلام گرایـی که از آن اسلام سیاسی معتدل نیز یاد میکنند اسلامیت و ایرانیـت را دو وجـه تفکیـک ناپـذیر هویت ملی ایران قلمداد میکنند و سعی دارند هر دو را به موازات در سیاسـت گـذاری خـارجی دخیل بدارند (دهقانی فیروزآبادی و وهاب پور، ١٣٩٤: ٦٨-٦٣).
عدالت در مسیر توسعه دهقانی فیروزآبادی در کتاب سیاست خارجی جمهوری اسـلامی ایـران در دوران اصـولگرایی این گونه بیان میدارد که «با توجه بـه الزامـات پـس از جنـگ ، «عـدالت » جـای خـویش را بـه «توسعه اقتصادی» داده بود و دولتمردان تکنوکرات که جایگزین دولتمـردان ایـدئولوژیک شـده بودند مفاهیم جدیدی را وارد فضای سیاسی و اجتمـاعی کـرده بودنـد»(دهقـانی فیروزآبـادی و نوری، ١٣٩١: ١٥٣).
بنابراین دولت سازندگی بـرای توسـعه اقتصـادی، و توسعه اقتصادی برای عدالت ، و عدالت در جهت اسلام گرایی، ساحت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در این دوران را متأثر ساخته است .
(
, 
, 
)
