شرحی کهن از نهج البلاغه معرفی و نقد

"در سده‌های بعد که فضای نگارش و تحقیق وسعتی‌ بیشتر یافت و در حوزهء فرهنگ اسلامی،تدوین و تألیف‌ آثار زمینهء گسترده‌تری پیدا کرد،آثاری از این دست نیز فراوان شد و عالمان،محدثان و ادیبان بسیاری برای‌ گردآوری خطبه‌ها،نامه‌ها و کلمات گرانقدر امام ع در محضر عالمان و استادان حدیث زانو زدند و برای سپردن‌ این گنجینهء گرانسنگ به دیگران به جمع و تدوین آن‌ همت گماشتند،که گزارش تفصیلی گردآورندگان کلمات‌ و خطبه‌های امام ع در فسحت این مقال نیست و مجالی‌ فراختر می‌طلبد. پس از آنچه یاد شد،ابو الحسن علی بن زید بیهقی از عالمان و مورخان و محققان بزرگ قرن ششم هجری که‌ در نیشابور و سبزوار می‌زیسته است به شرح نهج البلاغه‌ پرداخته و اثری ارزشمند با عنوان معارج نهج البلاغه‌ سامان داده است. نویسنده برای‌ سهولت امر مطالعه و به ضرورت بازگشتهای گونه‌گونی که‌ به داستانها به طور کلی و جنگها و کردارها به طور اخص‌ می‌شود،هم داستانها و هم جنگهای شاهنامه را احصا کرده و در صفحات 55 تا 85 با ذکر 36 داستان‌ شاهنامه و در صفحات 083 تا 034 با برشمردن 102 داستان در مورد داستانها فهرستی اجمالی و در مورد جنگها فهرستی تفصیلی به دست داده و برای هرکدام‌ بازگشتی به این نمونه‌ها ضروری می‌نموده است تنها با ذکر شماره از آنها یاد کرده است،باتوجه به این‌ تقسیم‌بندی و بحث و بررسی دربارهء انواع کردارهایی که‌ پس از آن آمده این فصل یکی از طولانی‌ترین و در عین‌ حال پرمطلب‌ترین فصول کتاب شده است."