نشانه‌شناسی نقش ماهی با رویکرد عرفانی در سه نمونه از سفالینه‌های عصر معاصر (مطالعه موردی مند گناباد) مقاله

پیوند ناگسستنی میان ادبیات و هنر باعث ورود مضامین ادبی به تزئینات هنر اسلامی شده است. ازجمله این مضامین ماهی است که به دلیل مضامین عمیق عرفانی  و نمادین، از دیرباز تاکنون موردتوجه هنرمندان عرصه‌های مختلف و ادبا بوده است. این تحقیق از نوع کیفی و توصیفی-تحلیلی سعی بر آن دارد تا با استخراج مضامین عرفانی نقش ماهی در اشعار مولانا( مثنوی معنوی) بازتاب آن در هنر سفالگری عصر معاصر را با رویکرد عرفانی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار دهد. در راستای این هدف مهم‌ترین سوال به‌صورت زیر قابل‌طرح است: نقش ماهی در آثار سفالین عصر معاصر می‌تواند متاثر از مضامین عرفانی خصوصا اشعار مولانا باشد؟ بر اساس تجزیه‌وتحلیل اطلاعات که به روش تفسیری صورت گرفته است مشخص گردید که این نقش‌مایه حامل معانی عرفانی بوده و در آثار سفالین عصر معاصر نمودی از انسان کامل و بهشتی به شمار می‌آید

این تحقیق از نوع کیفی و توصیفی-تحلیلی سعی بر آن دارد تا با استخراج مضامین عرفانی نقش ماهی در اشعار مولانا( مثنوی معنوی) بازتاب آن در هنر سفالگری عصر معاصر را با رویکرد عرفانی مورد تجزیه‌وتحلیل قرار دهد. در راستای این هدف مهم‌ترین سؤال به‌صورت زیر قابل‌طرح است: نقش ماهی در آثار سفالین عصر معاصر می‌تواند متأثر از مضامین عرفانی خصوصاً اشعار مولانا باشد؟ بر اساس تجزیه‌وتحلیل اطلاعات که به روش تفسیری صورت گرفته است مشخص گردید که این نقش‌مایه حامل معانی عرفانی بوده و در آثار سفالین عصر معاصر نمودی از انسان کامل و بهشتی به شمار می‌آید واژگان كلیدی: ماهی، عرفان، مثنوی مولوی، سفال، عصر معاصر. همچنین خاطره دهقان و امیرحسین چیت‌سازان در پژوهشی با عنوان «تفسیر نمادین ماهی در سفالینه‌های قرون 8 و7 هجری ایران با نظری بر مثنوی مولانا» به بررسی این نقش که بر چند نمونه از ظروف سفالی طرح اندازی شده، با توجه به بستر فرهنگی و ارتباط میان هنر و ادبیات پرداخته‌اند (Dehghan & Ghitsazan, 2015). ماهی در سفال‌های دوره اسلامی ماهی ازجمله نقوش تزیینی و پرکاربرد ظروف سفالی در ادوار مختلف تاریخی بخصوص در دوران اسلامی بوده است که در آن‌ها به‌عنوان مظهری از برکت، نقشی مقدس می‌یابد؛ بدین سبب این نقش علاوه بر تزیینی بودن، معنای سمبلیک به خود می‌گیرد. در این ظرف عناصر دیداری مشترک، نقش‌مایه ماهیانی است / تصویر 9: نقش ماهی، شهررضا Fig. 9: Imag fish, city Reza, (Nazari & Colleagues, 2013) که در حرکتی دایره‌وار به دور نقطه‌ای واحد در مرکز ظرف، چرخش می‌کنند.