چکیده:
این پژوهش، به بررسی نظریة تربیت عقلانی از منظر علامه جعفری و کانت، در زمینههای اهداف و اصول تربیت عقلانی برای بهرهگیری در تعلیم و تربیت میپردازد. علامه جعفری، در مقام متفکری مسلمان، تربیت عقلانی را پرورش قوه تفکر انسان برای انتقال، از حیات معمول به حیات معقول میداند. تربیت عقلانی نیز دارای یک نوع اهداف و اصولی است که دارای یک هدف نهایی و چندین هدف واسطهای است. هدف نهایی تربیت عقلانی، رساندن انسان به مقام عبودیت و بندگی خدا و اهداف واسطهای آن شامل خودسازی و غلبه عقل بر هوای نفس و تبدیل احساسات خام، به احساسات تصعید شده است. اصول تربیت عقلانی، عبارتند از: اصل تعقل برین، اصل توازن عقل و احساس، اصل استمرار و یادگیری و اصل طهارت قلب. در مقابل، کانت معتقد است: انسان به دلیل خصیصه خودبنیادی عقل، باید خود را نهتنها در حوزه عقل نظری، بلکه در حوزه عقل عملی نیز متعلق به عالم معقول بداند. اهداف تربیت عقلانی وی، به کمالرساندن همه قوای انسان، پیشرفت مداوم آدمی و کمال انسانی، تبدیل انسان طبیعی به انسان اخلاقی و هدایت آدمی بهسوی آزادی راستین است. از نظر وی اصول تربیت عقلانی، رعایت اصول آزادی، انضباط، فعالیت، هماهنگی، تجربه و آیندهنگری میباشد. بررسی تفاوتهای این دو نظام تربیت عقلانی و تحلیل لوازم معرفتی و تربیتی هریک بر نوع تعلیم و تربیت انسان، از اهداف این نوشتار است.
This study examines the theory of intellectual education from the perspective of Allameh Ja'fari and Kant in the context of the goals and principles of intellectual education for use in education. Allameh Ja'fari, as a Muslim thinker, views rational education as the cultivation of human thinking to transfer from ordinary life to reasonable life. Intellectual education also has a kind of goals and principles that have one ultimate goal and several intermediate goals. The ultimate goal of rational education is to bring humanity into the worship of God and to serve God as its intermediate goals, including self-realization and the overcoming of reason over the self and the conversion of raw emotions into pure emotions. The principles of rational education are: the principle of supreme reasoning, the principle of the balance of reason and emotion, the principle of continuity and learning and the principle of purity of heart. Kant, on the other hand, holds that, because of the self-fundamental characteristic of reason, one must consider himself not only in the field of theoretical reason but also in the field of practical reason. The goals of his rational education are to perfect all human powers, the continuous development of man and human perfection, the transformation of the natural man into the moral man, and the guiding of man towards true freedom. In his view, the principles of rational education are observing the principles of freedom, discipline, activity, harmony, experience and foresight. The purpose of this article is to investigate the differences between the two systems of rational education and to analyze the epistemic and educational aspects of each on the type of human education.
خلاصه ماشینی:
از سوی دیگر، چون تعلیم و تربیت بهعنوان یک جریان فراگیر در جوامع مختلف، همواره مورد توجه متفکران و اندیشمندان بوده است و هریک از این اندیشمندان، نظراتی را دربارۀ تعلیم و تربیت مطرح کردهاند، این مقاله درصدد است که به مطالعه تطبیقی اهداف و اصول عقلانی، از دیدگاه علامه جعفری و ایمانوئل کانت، که هریک آنها در شکلگیری ایدههای تربیتی پس از خود، مؤثر بودهاند، بپردازد.
د. اصول تعلیم و تربیت اصول کانت، در کتاب درباره آموزش و پرورش از این قرار است: ـ اصل آزادی: آدمی نباید فقط آزاد باشد، بلکه باید آزاد شود؛ یعنی آزادی را به دست آورد و بر آن مسلط شود؛ نه اینکه تحت سلطه آن در آید.
با مطالعه آثار گوناگون علامه جعفری، میتوان برای این نوع نگاهی، که وی به تعلیم و تربیت دارد، برخی اهداف و اصول تربیتی استخراج کرد: الف.
نتیجهگیری در این مقاله روشن گردید که علامه جعفری تربیت عقلانی را پرورش قوه تفکر انسان برای انتقال از حیات معمول، به حیات معقول میداند.
در این مقاله، نشان دادیم که اصول و مبانی و اهداف نظام تربیت عقلانی در اندیشه علامه جعفری و کانت، کاملا از هم متمایزند و به دلیل لوازم معرفتی و عملی، که تربیت عقلانی کانت و تفکر سکولار غربی برای فرهنگ امروز غرب در پی داشته است، انسان غربی به بحرانهایی دچار شده است که تنها با بازگشت به دامن دین الهی و پذیرش و عمل به آموزههای آن، میتواند از آنها رهایی یابد.