چکیده:
دلبستگی به مکان یکی از سطوح رابطه فرد با مکان بوده و در محیط دانشگاهی با تاثیر بر رفتار دانشجویان و کنترل الگوهای رفتاری منفی، منجر به بهبود عملکرد رفتاری و علمی آن‌ها می‌‌شود. این درحالی است که عوامل محیطی موثر بر این حس به نوع عملکرد مکان بستگی دارد و شناخت این عوامل به‌طور خاص در مورد فضاهای دانشگاهی، علاوه بر کمک به ارتقاء کیفیت طراحی فضاهای آموزشی، مسئولان دانشگاه‌ها را نیز در نیل به یکی از اهداف اساسی خود یعنی ارتقاء سطح علمی دانشگاه یاری می‌رساند. از این‌رو در مقاله پیش‌رو با هدف شناسایی این عوامل در محیط دانشگاه به روش همبستگی، ابتدا دلبستگی به مکان و ابعاد آن با توجه به ادبیات موجود در این زمینه تبیین شد و عوامل موثر مفروض در ایجاد آن در سه بعد عملکردی، کالبدی و اجتماعی به‌طور خاص در مورد فضاهای دانشگاهی، به‌‌صورت مدل نظری پژوهش ارائه شد. سپس به‌منظور آزمون مدل، ۳۷۳ دانشجو از دانشکده‌های فنی- مهندسی، هنر- معماری و علوم پایه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب به روش خوشه‌ای- تصادفی انتخاب شده و پرسشنامه‌هایی محقق‌ساخته در میان آن‌ها توزیع شد. پس از تایید روایی و پایایی ابزار اندازه‌گیری با شاخص‌های برازش و آلفای کرونباخ، داده‌های گردآوری‌شده به این طریق، توسط نرم‌افزار SPSS به روش تحلیل مسیر بررسی شدند و میزان تاثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم هر یک از عوامل مفروض بر حس دلبستگی به دانشگاه تعیین شد. نتایج این بررسی نشان داد از میان عوامل محیطی مصنوع دانشگاه، متناسب بودن ابعاد فضاها با عملکرد و تعداد کاربران آن، بیشترین تاثیر را بر حس دلبستگی دانشجو به دانشگاه دارد. هم چنین توجه به رنگ به کار رفته در فضاها و شرایط آسایش حرارتی در ساختمان به واسطه تاثیر بر عملکرد کادر اداری و تعاملات دانشجویان با یکدیگر، به طور غیرمستقیم منجر به بهبود کیفیت رابطه دانشجو با محیط دانشگاه می‌‌شود.
Place attachment is one of the levels of the individuals’ relationship with the place and it leads to the improvement in the behavioral and scientific performance of the university students by influencing their behavior and controlling their negative behavioral patterns in an academic environment. This is while the environmental factors influencing this sense depend on the type of a place’s performance and the recognition of these factors, especially in academic spaces, in addition to the contribution to the enhancement of the designing quality of the academic spaces, assists the universities’ officials, as well, in accomplishing one of their essential goals, i.e. the elevation of the university’s academic level. Thus, the place attachment and its aspects were explained to identify these factors in the university environment using the correlation method based on the existing literature in this area and the assumed effective factors in the creation of place attachment in three aspects of functional, physical and social particularly in university spaces were studied within the format of the theoretical model. Then, to test the model, 373 university students were selected from the technical-engineering, art and architecture and basic sciences departments of Islamic Azad University, South Tehran Branch, based on random-clustering method following which the researcher-made questionnaires were distributed among them. After verifying the validity and reliability of the measurement instrument using the fit estimation indices and Cronbach’s alpha coefficient, the gathered data were subjected to path analysis using SPSS Software and the direct and indirect effect of each of the assumed factors on the sense of attachment to university was determined. The results of this study indicated that, amongst the factors influencing the artificial environment of the university, “the proper proportion of the spaces’ dimension with the performance” as well as “the number of their users” have the highest effect on the university students’ sense of attachment to the university. Moreover, paying attention to the color used in the spaces and the thermal comfort conditions in the building indirectly lead to the improvement of the quality of the university students’ relationship with the academic environment via influencing the performance of the administrative staff and the university-students’ interactions.
(
, 
, 
)
