چکیده:
مهاجرت پدیده مهم قرن گذشته و امروز در خاورمیانه است. این پدیده متاثر از عوامل اقتصادی، اجتماعی و سیاسی بوده و تاثیرات مهمی بر کشورها برجا میگذارد. سوال این مقاله، چرایی مهاجرت ایرانیان به کویت، جایگاه آنها و تاثیر سیاسی، اقتصادی و اجتماعی آنها بر روابط دو کشور است؟ فرضیه اصلی آن است که علت مهاجرت ایرانیان را از دهه1340 میتوان بر اساس نظریه جذب و دفع و مدل هزینه- فایده توضیح داد. عواملی در سطح ملی (انقلاب اسلامی، پیوندهای شیعی و ..)، منطقهای (نفت، جنگ خلیج فارس، جنگ تحمیلی، روابط ایران و عربستان و ...) و بینالمللی (اشغال کویت و جنگ دوم خلیج فارس، حضور ایالات متحده و روابط ایران با آن کشور و...) توضیح دهنده روند حاکم بر کاهش یا افزایش مهاجرت ایرانیان به کویت است. یافتههای تحقیق نشان میدهد آنها از جایگاه اجتماعی و اقتصادی مهمی برخوردارند اما دولتهای دو کشور نتوانستهاند از این پتانسیل در توسعه روابط اقتصادی و سیاسی دو کشور بهره ببرند. علت آن در سیاستهای دولت کویت نسبت به مهاجران به ویژه مهاجران ایرانی، شیعه بودن بیشتر مهاجران و نگاه اقتصادی آنها برای کسب درآمد است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی مبتنی بر ارائه آمار و اطلاعات است.
خلاصه ماشینی:
سؤال این مقاله ، چرایی مهـاجرت ایرانیـان بـه کویـت ، جایگـاه آنهـا و تـاثیر سیاسـی، اقتصادی و اجتماعی آنها بر روابط دو کشور است ؟ فرضیه اصلی آن است کـه علـت مهاجرت ایرانیان را از دهه ١٣٤٠ میتوان بر اساس نظریه جذب و دفع و مـدل هزینـه - فایده توضیح داد.
جایگاه و چرایی مهاجرت ایرانیـان بـه کویـت و تـاثیر آن بـر روابـط سیاسی و اقتصادی دو کشور سوال اصلی این مقاله است .
پیگیـری ایـن سیاسـت در نهایت به نفع دولت کویت تمام شد؛ زیرا ایرانیانی که از وضعیت مـالی مناسـبی در کویـت برخوردار بودند تمایلی به ترک این کشور و رها کردن اندوخته های خود نداشتند و بـه همـین دلیل به تـدریج از فعالیـت سیاسـی ایرانیـان مقـیم کویـت کاسـته شـد (خبرگـزاری جمهـوری اسلامی، ١٣٦١/١٢/٢٨).
برخی از علل آن در واکنش ها و سیاست های اجتماعی و اقتصادی کویـت و برخـی دلایل در عدم توجه دولت ایران به مهاجران و اهداف مهاجران ایرانی در مهاجرت بـه کویـت نهقته است : ١- کویت در چارچوب سیاست های شورای همکاری خلیج فارس از مهاجران به عنـوان یک ابزار سیاسی در زمان بحران استفاده کرده است .
همه ایـن عوامـل بـه دلیـل بـاقی مانـدن سطوح دستمزد در منطقه خلیج فارس از جمله کویت در سطح رقـابتی در بافـت جهـانی اسـت که میزانی از عقلانیت اقتصادی را در بین مهاجران باعث شده است .
بنـابراین بایـد از ایـن پتانسـیل بـا جذب سرمایه گذاری و توریست از کویت و افزایش حضور ایران در بخش صنعت و بهداشت و ایجاد وابستگی دو جانبه اسـتفاده کـرد تـا از تاثیرگـذاری مهـاجران بیشـتر بهـره بـرد و تـاثیر تلاطم های سیاسـی را بـه حـداقل رسـاند.