بررسی استعاره‌های مفهومی و طرح‌واره‌های تصویری ظرف «فوق»در زبان نهج‌البلاغه مقاله

در استعاره‌های مفهومی، گوینده مفهوم ویژة و غیر قابل فهمی را با استفاده از تجربه‌های شناخته‌شده و طرح‌واره‌های تصویری، برای مخاطب قابل درک می‌کند. امام علی (ع) هم در نهج‌البلاغه از این مقولة زبان‌شناسی شناختی، با استفاده از ابزارهایی مانند ظرف «فوق» بهره گرفته‌اند. این امر سبب شده تا زبان نهج‌البلاغه با وجود برخورداری از امور پیچیده و معنوی، برای همگان قابل فهم شود. بر این مبنا، تحلیل و بررسی استعاره‌های مفهومی ظرف «فوق» در زبان نهج‌البلاغه، هدف نگارش این نوشتار قرار گرفت. به این منظور، از روش توصیفی و تحلیلی بهره گرفته شد. پس از بازخوانی تفاوت استعاره در رویکرد شناختی و رویکرد سنتی یافته‌هایی به دست آمد. نخست اینکه در نهج البلاغه، واژة فوق دارای کانون استعاری قوی است. این واژه، بر رابطه‌ی مکانی دلالت داشته و از ترکیب «بالا» و «در طول» به دست آمد. دوم آنکه، تغییر جایگاه مسیرپیما در مرزنما، طرح‌واره‌های دیگری را ترسیم کرده‌است. این طرحواره‌ها، که مفهوم مبدا را تشکیل می‌دهد، خود مبنای ساخت یک مفهوم انتزاعی به شمار می‌آیند. سوم اینکه، در بررسی موردی «فوق» در تعبیرات نهج البلاغه، معلوم شد که «جهت و حرکت» مفهوم مبدا هستند. همچنین مفاهیم انتزاعی مانند «تسلط»، «عظمت»، «احاطه»، «گستردگی»، «علو مقامی» و موارد مشابه، مفهوم مقصد به شمار می‌آیند.

بررسی استعاره های مفهومی و طرح واره های تصویری ظرف «فوق » در زبان نهج البلاغه ١ سید محمد موسوی بفرویی ٢ مریم توکل نیا٣ تاریخ دریافت : ١٣٩٦/٠٨/١١ تاریخ پذیرش : ١٣٩٧/٠٥/٠١ چکیده در استعاره های مفهومی، گوینده مفهوم ویژٔە و غیـر قابـل فهمـی را بـا اسـتفاده از تجربه های شناخته شـده و طـرح واره هـای تصـویری، بـرای مخاطـب قابـل درک میکند. بر این مبنا، ظرف «فوق » در پاره گفته های نهـج البلاغـه گـزینش شـد تـا نقش استعاری اش در تبیین مفاهیم پیچیده بررسی شود و بتوان شرح دقیق تری از ایـن پـاره گفتـه هـا ارئه گردد. نخست ، معنای پیش نمونه ای ظرف «فوق » چیست و چه طرح واره ای را ترسیم می کنـد؟ دوم ، مفـاهیم اسـتعاری ایجـاد شـده بـا ظـرف «فوق » کدامند و تعبیرات نهج البلاغه با آن چگونه تحلیل می شوند؟ برای پاسخ گویی به این پرسش ها ابتدا باید آثار نگاشته شده در این زمینه مطالعه و بررسی شود. نورمحمــدی (٢٠٠٨ ,Nourmohammadi)، در پایــان نامــۀ «تحلیــل مفهــومی استعاره های نهج البلاغه : رویکرد زبان شناسی شناختی »، بر این نکته تأکیـد دارد کـه اسـتعاره دیگـر یـک آرایـۀ ادبـی نیسـت . ٣. تحلیل شناختی طرح واره ی «فوق » با محوریت معنای پیش نمونه در معناشناسی شناختی به جای معنا از یک شبکۀ معنایی سخن گفته می شود که این شـبکۀ معنـایی گرد یک معنای خاص تشکیل شده است . A study of the metaphor of time in Persian language: a cognitive semantic approach )Master‘s thesis(.