چکیده:
یکی از شاعران معاصر که در شیوة سخن¬پردازی و انتخاب واژگان، ترکیبات، مضامین، محتوا و نوع نگاه بیش¬تر از دیگر غزلسرایان از «شیخ اجل سعدی» (606-690) متاثر است، «محمّدحسن رهی معیّری» (1347 – 1288) است. این مقاله سعی دارد کیفیّت تاثیرپذیری رهی معیّری از سعدی در غزل را بر مبنای نظریة «ترامتنیت ژرار ژنت» بررسی و تحلیل کند.
این نظریه کلیة روابط یک متن با متون دیگر را بررسی و بیان می¬کند و کیفیّت تاثیر و تاثر «پیش¬متن» و «بیش¬متن» را مشخص و وجوه آن را متمایز می¬سازد. آنچه از نتایج این گفتار حاصل می¬شود¬، عبارت است از: چگونگی برخورد رهی با غزل سعدی و استفاده از واژه¬ها و ترکیبات به شکل صریح و غیر صریح، پردازش مضمون و موضوع، نوع نگاه و برداشت رهی از شعر سعدی در موضوعات متفاوت و کیفیّت تقلید یا تغییر نگاه به مضامین شعری سعدی که به شیوة تحلیلی - توصیفی بر اساس روش کتابخانه¬ای تنظیم گردیده است.
Every one of distinguished poets of Persian literature has been master in some types of literary. In such a way that they have changed that type of literary into a good standard for other literary works. Furthermore, their works as a mother text have attracted poets, writers, and other artists. One of this great poets , “Sa’adi-e Shirazi “, is as a certain literary Persian master. Also many poets are influenced by Sa’adi’s style in the way that they versify. One of the contemporary sonneteers who is more influenced by Sa’adi in his style of poems, selecting the terms, composition, content, and the type of his glance is ‘Mohammad Hosein Rahy Moayeri’. This article tries to investigate Rahy Moayeri’s impression from Sa’adi in ode based on Gerard Genette’s transtextuality theory . This theory surveys all correlations between one text and other texts as well as it characterizes the quality of the influence of “pretextuality” and “hypertextuality” and analyzes the aspects of a text. In result, what we can understand includes something such as: Rahi’s attitude to Sa’adi’s ode, the use of terms and combinations in an un explicit and implicit way, and the processing of the subject and content, the type of Rahi’s look into Sa’adi’s poets in different topics, and the quality of imitation or the changing of looking into Sa’adi’s contents . These are compiled based on analytical- descriptive way and library method.
خلاصه ماشینی:
نمونهای از این نوع تأثیرپذیری در این بیت از غزل رهی قابل مشاهده است که وی برای آوردن بیتی با این مضمون که: انسانی که دارای مقامی دانی است و به مرتبة عالی میرسد، طبع و سرشت وی دگرگون نمیشود: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} این چنین برمیآید که رهی دراین مضمون از بیتی در بوستان سعدی متأثر بودهاست با این مضمون: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} رهی در جای دیگر برای بیان تنهایی خویش و خاموشی گزینی، میگوید: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} مضمون و محتوای بیت فوق در غزلیات سعدی مشاهده میشود: «دلم در بند تنهایی بفرسود چو بلبل در قفس روز بهاران» (سعدی، 1385: 822) رهی در جایی دیگر از غزلهای خود، از گرفتار آمدن در دام عشق سخن میگوید که عاشق را از همه چیز بینیاز میکند و تنها در مقابل معشوق عاجز میدارد: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} که این مضمون را میتوان متأثر از این بیت شیخ اجل در غزلیات دانست، که در قالب پوششی متفاوت از واژگان بیان شدهاست: {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} بینامتنیت ضمنی (Implicit Intertextuality) دراین نوع بینامتنیت مؤلف قصد پنهان کردن مرجع خود را ندارد، منتها به طور غیرمستقیم و با کنایات و اشارات و تلمیحات به کار رفته در اثر به آن اشاره میکند که میتوان به راحتی پیشمتن آن را شناخت.