چکیده:
پژوهش حاضر با هدف ارتقا و گسترش نظریهی تعلیم و تربیت اسلامی، به ارائهی اقتضائات رهبریآموزشی ازطریق شناخت ویژگیها و صفات خدا و انسان در این حوزهی خطیر، میپردازد. راهبرد این پژوهش کیفی برای ارائهی استنباطهای رهبری آموزشی، تحلیل مضمون آیات مربوط به صفات خدا درحیطهی هدایت و تکامل بشر و همینطور آیات ارائه شده در باب چگونگی رهبری پیامبر در جهت سوق افراد به سوی این هدف عالیاست. بنابراین که تفسیرالمیزان یکی از کاملترین تفاسیر ارائه شده از قرآن محسوب میگردد، آرا علامه طباطبایی در این تفسیر، به عنوان اصلیترین و اساسیترین منبعگردآوری دادهها مورد مطالعه قرارگرفت و سپس دادههای جمعآوری شده با روشی استنباطی مورد تجزیه و تحلیل واقع شد. نتایج بررسیها دربرگیرنده نکاتی ناب و کاربردی در حوزه مدیریت آموزشی بود. براساس استنباطهای مبتنی برخدا شناسی، رهبر آموزشی باید بداندکه به واسطه روح الهی دمیده شده در انسان، خداوند امکان پرورش صفات خود را نیز در وجود انسان قرار داده است که با تقویت آنها میتوان در رهبری آموزشی نیز از آنها بهره برد. صفاتی مانند علیم و قیوم از جملهی این صفات است که به ترتیب بیانگر لزوم تسلط علمی و تخصصی مدیر، تدبیر و توانایی مدیریتی وی و در نهایت آگاهی و هوشیاری وی نسبت به مسائل مبتلیبه است. صفات رزاق و رب مقتضی تلاش برای بهبود توان مالی و پرورش فکری فراگیران بوده و صفت رحیم ایجاب مینماید که نسبت به آنها تا حد امکان مهربان باشد. از مطالعات درحوزه انسانشناسی نیز، لزوم برخورداری رهبر آموزشی از ویژگیهایی چون ایمان، عمل صالح، محبت، مشورت، توکل، اعتدال، عدالت و مساوات و همینطور استقامت و پایداری استنباط میگردد.
This project aims to upgrade the theory of Islamic education by presenting Educational Leadership Requirements through recognition of the attributes of God and man. The method of this qualitative research to provide educational leadership requirements is analysis of the meaning of Quran’s verses, related to God's attributes and leadership of the Prophet in the field of mankind's guidance and evolution. As Almizan commentary is one of best commentary of Quran, the comments of AL lame tabatabaei is studied as the main sources of data. The data is analyzed after data collection. The results of the research includes pure and practical points in the field of educational management: Based on the inference of the theological basis, every educational leader must know that God has given the possibility of cultivating his attributes in human and also educational leader through his divine spirits in man .there are some God’s attributes like all knowing &wise that expresses the necessity of mastering the manager's scientific and professional knowledge, his managerial skills and ability, and also his awareness and vigilance about the issues. As he is all provider, teacher& gentle, the educational leader must also try to improve the financial and intellectual development of learners and also be nice to them.according to the attributes of man, an educational leader must have faith, good manner, kindness, consult, trust, moderation, justice, Endurance and assiduity.
خلاصه ماشینی:
براساس استنباطهای مبتنی برخدا شناسی، رهبر آموزشی باید بداندکه به واسطه روح الهی دمیده شده در انسان، خداوند امکان پرورش صفات خود را نیز در وجود انسان قرار داده است که با تقویت آنها می توان در رهبری آموزشی نیز از آنها بهره برد.
ازمنظر دینی، خداوند اولین رهبر آموزشی است که از طریق پیامبران و کتابهای آسمانی خویش به تعلیم و تربیت انسان ها میپردازد و پس ازاو این وظیفه خطیر بر عهده پیامبران و امامان و ناصحان قراردارد؛لذا بررسی و شناخت اوصاف و افعال خداوند در اجرای این امر و همینطور مطالعه نحوه عملکرد پیامبران و فرامین الهی به ایشان درراستا رساندن پیام الهی به انسان و به کامل رسانیدن آن ها، اولین و مهم ترین گام در جهت دستیابی به اصول مدیریت و رهبری آموزشی و پرورش مدیرانی است که با توجه به فلسفه وجودی و رسالت هر سازمان، آن را به موفقیتهای منحصر به فردو متعالی در زمینهی رشد وتوسعه نیروی انسانی برسانند.
پیشینه پژوهش هرچند در طی تحقیقاتی محدود و موردی کارکردهای مدیریتی برخی از آیات قرآن موردبررسی قرارگرفته شده است اما بررسی جامع استنباطها و اصول رهبری آموزش با تفکیک مباحث مربوط به خداشناسی و انسان شناسی مبحث نابی است که "تاکیید بر نطریات علمه طباطبایی در تفسیر المیزان" بر سطح تازگی آن میافزاید ولی بااین حال پایان نامه ها و مقالتی که در وجوهی با عنوان پژوهش حاضر مشابه باشند وجود دارد که در ادامه برای ورود به بحث به ارائهی خلصه ایی از آن ها میپردازیم: غزنوی )١٣٩٠( در پایان نامه با موضوع»بررسی دیدگاه هستیشناسی علمه طباطبایی و آموزههای تربیتی آن« در دانشگاه آزاد تهران .
در نهایت و در تکمیل همین مهربانی و عطوفت لزم است که رهبر آموزشی نصیر نیز باشد به این معنا که به فراگیران در امر آموزش و تعالی کمک برساند و وظیفهی خود را چیزی بیش از مدیریت و رهبری بداند.