چکیده:
حقوق بین الملل بشردوستانه حمایت های متعددی را در مورد رفتار احترام آمیز با اجساد درگذشتگان جنگ ها مقرر داشته است. این حمایت ها، با تعهد به جستجوی مفقودین آغاز شده و تا دفن محترمانه ی اجساد ادامه دارد. علاوه بر مشکلات مربوط به اجرای این مقررات، نظام حقوق بشردوستانه در جرم انگاری برخی رفتارها علیه اجساد مانند نبش قبرهای غیر مجاز، موانع شناسایی اجساد و رها ساختن آنها در میدان جنگ دچار کاستی است. از آنجا که منشأ بسیاری از مقررات بشردوستانهی حمایتی در زمینهی اجساد، تعالیم ادیان الهی است، دراین مقاله، حمایت از اجساد در چارچوب منابع فقه اسلامی مطالعه شده است. احترام به شخصیت انسان پس از مرگ، ضرورت خاکسپاری فوری اجساد و حرمت قطع عضو اجساد کشته شدگان در جنگ به عنوان یک تکلیف دینی در روایات معصومین (ع) و آراء فقیهان مسلمان برجسته است. اگر چه دفن با آداب ویژه اسلامی با توجه به نقش محوری ایمان و اعتقاد به توحید و معاد در جهان بینی اسلامی، اختصاص به اجساد مسلمانان دارد، اما بر پایه ی ضوابط فقه اسلامی ناظر به احکام ثانویه، ضرورت دفن به همه اجساد کشته شدگان در جنگ تسری می یابد. علاوه بر ملاحظات بهداشتی و اهمیت تبادل اجساد و در نتیجه ضرورت نگهداری و دفن آنان، امروزه دولتهای مسلمان به موجب اسناد بینالمللی بشردوستانه نیز متعهد به رعایت این حمایت ها هستند
International humanitarian law has provided numerous protections for respectful behavior with the dead bodies of the wars. These protections begin with the obligation to seek the missing and continue until the respectful burying of the bodies. In addition to the problems associated with the implementation of these regulations, the humanitarian law system is grappled with deficiency in criminalization of certain behaviors against bodies such as unauthorized exhumation, obstacles to the identification of bodies and uncared for them on the battlefield. Since the source of many humanitarian protective laws related to the bodies is the teachings of divine religions, in this article, the protection of bodies in the context of sources of Islamic jurisprudence has been studied. Respect for human personality after death, necessity of the urgent burial of corpses, and the prohibition of the amputation of the dead bodies in the war as a religious duty are highlighted in the traditions of the Infallibles (Ma'soumin) and the views of Muslim jurisprudents. Although burying with special Islamic rituals, in accordance with the pivotal role of faith and belief in Tawhid and Resurrection (Ma'ad) in the Islamic worldview is devoted to the bodies of Muslims, but based on the standards of Islamic jurisprudence regarding the secondary decrees, the necessity of burial is extended to all dead bodies of the war. Along with health considerations and the significance of exchanging the corpses and consequently the necessity to keep and bury them, currently, Muslim governments are obliged to complying with these protections through international humanitarian documents.
خلاصه ماشینی:
مهمترين تعهدات و حمايتهايي که در قوانين بين المللي و آموزههاي دين مبين اسلم در رابطه با اجساد درگذشتگان در مخاصمات مسلحانه وجود دارد کدامند؟ آيا اين حمايت ها با توجه به چالش هاي ناشي از انواع مخاصمات و بازيگران اين عرصه، حقوق کشتهشدگان را تضمين ميکند و بحث احترام و رعايت شأن و منزلت آنها را پوشش ميدهد؟ از لحاظ حقوق تطبيقي ، وضعيت حمايت ها در دو نظام حقوقي اسلمي و حقوق بين الملل 1191 Declaraion Renouncing the Use, in Time of War, of Explosive Projeciles Under 400 Grammes Weight.
احترام به اجساد و خانوادههاي آنها در نظام حقوق بين الملل بشردوستانه، دولت ها متعهدند که حرمت اجساد کشته شدگان را رعايت کنند؛ مثل اگر مطابق مقررات مذهبي و عرفيِ يکي از طرفين جنگ ، کشته شدگان و مردگان بايد دفن شوند، طرف ديگر نبايد اقدام به سوزاندن اجساد کند؛ حتي اگر اين اقدام، منطبق با مقررات عرفي و مذهبي آن طرف باشد.
نظر به اينکه برخي گروه هاي تکفيري نسبت به مخالفان خود در مخاصمات مسلحانه سال هاي اخير اقدام به قطع عضو و سوزاندن اجساد آنان نموده اند تبيين و ترسيم مباني و مستندات اين قاعده در منابع فقه اسلمي ضرورت دارد و در ادامه بحث بدان پرداخته شده است.
اضافه بر اين، دولت هاي مسلمان با پذيرش و عضويت در معاهدات حقوق بشردوستانه، به رعايت موازين بين المللي بشردوستانه در زمان جنگ از جمله احترام به اجساد و دفن آنها متعهد شده اند.