چکیده:
قیمت‌گذاری گزاف یکی از رویه‌های استثمارگرایانه بنگاه‌های مسلط است که سبب ورود ضرر مستقیم به مصرف‌کنندگان میشود. در نقطه مقابل، حقوق مالکیت فکری به دارنده اجازه می‌دهد قیمت محصولات یا حق‌الامتیاز تکنولوژی خود را به‌گونه‌ای تعیین کند تا علاوه بر کسب سود و منفعت، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه را نیز جبران کنند. این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی نظام‌های حقوقی ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا و ایران را مورد مطالعه قرار داده در جستجوی پاسخی روشن به این سئوال است که در فرض رویارویی حقوق رقابت و حقوق مالکیت فکری در بحث قیمت‌گذاری گزاف این نظام‌ها چه رهیافتی را اتخاذ خواهند کرد. در امریکا، اعتقاد بر این است که دست‌های نامرئی بازار قیمت‌ها را کنترل کرده و حقوق رقابت ابزار کارآمدی برای قیمت‌گذاری نیست، لذا دارنده حقوق مالکیت فکری آزاد است قیمت داراییهای فکری خود را تا حدی که بازار تحمل آن را دارد افزایش دهد. در نقطه مقابل، اتحادیه اروپا تفاوتی بین اموال مادی و حقوق و داراییهای فکری قائل نشده و قیمت‌گذاری گزاف داراییهای فکری توسط بنگاه‌های مسلط نیز ضد رقابتی قلمداد شده است. این رویکرد، عیناً در حقوق ایران نیز پذیرفته شده، بااین‌حال رشد و پیشرفت اقتصادی مستلزم حمایت همه‌جانبه‌ای از دارندگان حقوق مالکیت فکری است و یکی از این حمایت‌ها که باعث افزایش انگیزه نوآوری میشود، آزادی قیمت‌گذاری داراییهای فکری است.
One of the exploitative behaviors of prominent corporations is excessive pricing, which causes direct harm to consumers. On the contrary, IP rights let holders to set price of products and technologies in a way to compensate investment in Research and Development (R&D) and earn profit. This research tackles the approaches of Iran, USA and EU legal systems in a case of encountering IP rights and Competition Law in the field of excessive pricing. In US legal systems, they believe that invisible hands can control prices and competition law is not an appropriate instrument for pricing so the holders of intellectual property right is free to increase prices On the contrary, there is not any difference between IP rights and other property in EU and excessive pricing by dominant firms is competition laws. This approach has been accepted in Iran’s legal system. However, success with this approach in Iran requires comprehensive support by innovators and IP rights holders. freedom of IP pricing is one of these support mechanisms that increases incentive for innovation.
خلاصه ماشینی:
در حقوق اتحادیه اروپا و ایران قیمت گذاری گزاف ضد رقابتی قلمداد شده است اما در ایالات متحده امریکا چنین رویـه ای در شـمار رویـه هـای ضـد رقابتی بنگاه های مسلط (ماده ٢ قانون شرمن ) قرار نگرفته اسـت ، زیـرا در پرونـده هـای مربوط به انحصارگرایی، تمرکز بر رفتارهای حذف گرایانه است ؛ یعنـی رفتارهـایی کـه سبب حذف رقبا بر مبنایی غیر از کارایی شـده و سـبب حفـظ انحصـار یـا توسـعه آن می شود.
سوال اصلی که در این پژوهش مطرح میشود این اسـت کـه رویکـرد نظـام هـای حقوقی مورد مطالعه در مواجهه با قیمت گذاری گزاف داراییهای فکری به چه ترتیـب است ؟ آیا این نظام ها رویه یکسانی را در پیش گرفته اند؟ آیا نهادهای رقابتی در مقایسـه با اموال مادی، آراء و تصمیم های متفاوتی در پرونده هـای مربـوط بـه حقـوق مالکیـت فکری اتخاذ میکنند یا خیـر؟ بـه نظـر مـیرسـد بـا توجـه بـه تفـاوت نظـام حقـوقی ایالات متحده امریکا و اتحادیه اروپا و ایران در مبانی حقـوق رقابـت و محکـوم کـردن سوءاستفاده های «استثمارگرایانه »، نظام حقوقی ایالات متحده امریکا اساساً قیمت گـذاری گزاف را مشمول ماده ٢ قانون شرمن ندانسته در حالی که این رویه در اتحادیه اروپا و حقوق ایران در زمره رویه های ضد رقابتی بنگاه های مسـلط قـرار داده شـده اسـت .
از طرفـی، هرچند «فناوری مورد لیسانس » منافع قابل توجهی برای دارنده به همـراه دارد؛ امـا ایـن منافع موقتی است ، زیرا ممکن است تکنولوژیها یا اسـتانداردهای جدیـدی وارد بـازار شوند یا مدت آن منقضی شود (٢٠٠٧:٢٤ ,Geradin)؛ لذا، باید دارنده حقـوق مالکیـت فکری را در قیمت گذاری محصولات خود آزاد گذاشت تـا شـرکت بـا قیمـت گـذاری دلخواه خود بتواند هزینه های تحقیق و توسعه را جبران کـرده و سـود قابـل قبـولی بـه دست آورد.
(
, 
, 
)
