چکیده:
اهمیت منطقه خاورمیانه نزد قدرت‌های بزرگ از گذشته تا به امروز یکی از اصلی‌ترین محورهای پژوهش در حوزه مطالعات منطقه‌ای خاورمیانه بوده است. هدف این مقاله تبیین سیاست خاورمیانه‌ای چین در یک دهه اخیر با با تمرکز بر مفهوم «موازنه سازی منطقه‌ای» است. این نوشتار با طرح این پرسش که چرا چین به سیاست موازنه سازی منطقه‌ای در خاورمیانه روی آورده است؟ بر این نظر است که روی آوردن چین به این سیاست ناشی از تأثیرگذاری متغیرهای موجود در سه سطح ملی، منطقه‌ای و جهانی است. یافته‌های این پژوهش با اتکا بر روش‌های ترکیبی (توصیفی - تبینی و تحلیل داده آماری) نشان می‌دهند که در سطح تحلیل ملی قرارگیری این کشور در مرحله گذار توسعه، اصل احترام به حاکمیت و تمامیت سرزمینی سایر کشورها و عامل اسلام در چین دلایل اتخاذ سیاست موازنه سازی منطقه‌ای چین در خاورمیانه است. در سطح منطقه‌ای اهمیت اقتصادی خاورمیانه و لزوم حفظ بازارها، نیاز به منابع انرژی خاورمیانه و حفظ شرکای منطقه‌ای مؤلفه‌های شکل‌دهنده به سیاست مذکور بوده است و در سطح جهانی رقابت و همکاری هم‌زمان با ایالات‌متحده آمریکا، پروژه و ابتکار کمربند و جاده ابریشم جدید و افزایش قدرت نرم و نفوذ فرهنگی چین باعث اتخاذ سیاست موازنه سازی منطقه‌ای از جانب چین در خاورمیانه شده است.
From past to now, one of the most important researches part in regional studies has been study of great powers role in Middle East. This article aim is explanation of China s Midlle East policy in a last decade with emphasis on concept of "regional balancing". The main question of the article is why china chooses regional balancing policy in the Middle East? The argument is the china choice rooted in three level of national, regional and global analysis. Findings of the research with descriptive- explanative method shows that some factors in national level such as, China position in transition route of development, principle of respect to countries sovererignty and territorial integrity and islam factor are important. In regional level, the most important variables are: economic importance of Middle East and maintainance of markets, China s necessary to Middle East resources of energy and cooperation with regional partners and finally, in global level some factors like: simultaneously competition and cooperation with United States, belt and road initiative and China s soft power and cultural influence are important
خلاصه ماشینی:
بـه همـین دلیـل ایـن نوشـتار پاسخ گویی به دو پرسش را محور پژوهش خود قرار می دهـد: نخسـت سیاسـت موازنـه سازی منطقه ای چین در خاورمیانه چه روندهایی را طی کرده است ؟ و دوم این که دلایـل اتخاذ سیاست موازنه سازی منطقه ای چین در خاورمیانه چیست ؟ در پاسخ به پرسش نخست ، این نوشتار بعد از تشریح مفهوم موازنه سازی منطقـه ای به عنوان ابزار صرف تحلیلی در بخش دوم به بررسی رونـدهای سیاسـت موازنـه سـازی منطقه ای در خاورمیانه توسط چین و نوع کنش و چگونگی تعامل کشـورهای منطقـه بـا این موضوع خواهد پرداخت و در بخش سوم تحت لوای ایـن فرضـیه کـه «روی آوردن چین به سیاست موازنه سازی منطقه ای در خاورمیانه در سه سـطح تحلیـل قابـل بررسـی است » نشان خواهد داد که در سطح تحلیل ملی قرارگیری ایـن کشـور در مرحلـه گـذار توسعه ، اصل احترام به حاکمیت و تمامیت سـرزمینی سـایر کشـورها و عامـل اسـلام در چین ، در سطح تحلیل منطقه ای اهمیت اقتصادی خاورمیانه و لزوم حفظ بازارها، نیاز بـه منابع انرژی خاورمیانه و حفظ شـرکای منطقـه ای و در سـطح تحلیـل جهـانی رقابـت و همکاری هم زمان با ایالات متحده آمریکا پروژه کمربند و جاده ابریشم جدیـد و افـزایش قدرت نرم و ارتقای جایگاه و نفوذ فرهنگی چین در اتخاذ این سیاست مؤثر بوده اند.
جدول ١- میزان کل صادرات کشور چین به خاورمیانه (واحد: میلیارد دلار) (به تصویر صفحه رجوع شود) از منظر اقتصادی، روابط بین چین و دولت هـای خاورمیانـه بـیش ازپـیش بـاهم گـره خورده و با نرخ فزاینده ای در حال گسـترش اسـت (٢٠١٤٤١,Chen &Varij Kazemi ) به گونه ای که چین سهم بسیار عمده ای از بازارهای اقتصادی و تجـاری کشـورهای مهـم این منطقه یعنی ایـران ، عربسـتان و امـارات بـه دسـت آورده اسـت ( CIA-World Fact ٢٠١٨.
(
, 
, 
)
