چکیده:
مبحث قرائات و تواتر آن‌ها، از مهم‌ترین مباحث علوم قرآنی به شمار می‌آید؛ موافقان تواتر قرائات با ادله‌ای که اقامه می‌کنند لزوم آن را اثبات می‌نمایند؛ ولی دلایل آن‌ها مورد پذیرش واقع نمی شود؛ آیت الله فاضل از جمله مخالفان تواتر قرائات به حساب می‌آید؛ ایشان با بیان دلایل موافقان تواتر، آن‌ها را نقد می‌کند.
یکی از مهم‌ترین استدلال هایی که قائلان به تواتر بدان تمسک کرده‌اند، تلازم بین تواتر قرآن و قرائات است؛ آن‌ها با این پیش فرض که قرآن و قرائات با هم اتحاد دارند لزوم تواتر قرائات را مدعی شده‌اند؛ لکن آقای فاضل با نقدهایی چون عدم تلازم میان تواتر اصل قضیه و خصوصیات آن، وجود چنین تلازمی را منکر شده‌اند و دلایل آن‌ها را مخدوش نموده‌اند؛ از طرفی با بیان دیدگاه‌های موافق و مخالف تواتر قرائات، اجماعی نبودن این نظریه به اثبات رسیده است.
آقای فاضل تواتراصل قرآن را امری لازم و ضروری می‌دانند؛ ایشان از میان قرائات قرآن تنها یک قرائت را صحیح می‌دانند و آن قرائت معهود و مشهور بین مسلمین است.
با بررسی‌های آیت الله فاضل روشن می‌گردد که دلیل معتبری برای اثبات تواتر قرائات وجود ندارد.
خلاصه ماشینی:
در عصر حاضر برخی از علمای شیعه در این موضوع ورود کرده‌اند و به بررسی و نقد آن پرداخته‌اند؛ در این بین یکی از کسانی که بحث تواتر قرائات را مورد کنکاش جدی قرار داده است، فقیه نامی حضرت آیت الله شیخ محمد فاضل لنکرانی( است.
بررسی ثبوت تواتر قرائات آقای فاضل بعد از بیان مقدمه‌ای در مورد متواتر بودن اصل قرآن (فاضل لنکرانی، مدخل التفسیر، 1396: 125) با ورود به بحث تواتر قرائات آن را به دو بخش تقسیم می‌کند: یک ـ بررسی ثبوت تواتر قرائات از مشایخ از نظر آیت الله فاضل لنکرانی ایشان در توضیح این مطلب می‌فرمایند: اگر مراد از تواتر قرائات سبعه یا عشره، تواتر از طریق مشایخ و قرّاء مراد است، که اسناد قرائات به راویان آن‌ها یقینی باشد به سبب خبر دادن جماعتی که توافق آن‌ها بر کذب ممتنع باشد، در این صورت این‌گونه پاسخ داده می‌شود: الف) آن‌چه از اسناد این قرّاء بر می‌آید آن است که راویان قرائت از مشایخ دو راوی بودند که یا بی واسطه یا با واسطه از اساتید قرائت نقل کردند؛ پس با این شرایط تواتری در طبقه راویان اولیه این قرائات صورت نگرفته است.
نتیجه متواتر بودن قرائات، مورد اختلاف پژوهش‌گران قرآنی است و موافقان و مخالفان این نظریه برای اثبات سخن خویش به ادله‌ای تمسک کرده‌اند؛ آیت الله فاضل از جمله مخالفین تواتر قرائات هستند؛ ایشان دلایل موافقین را ذکر کردند و پاسخ آن‌ها را جداگانه و به صورت مبرهن بیان نمودند.
آیت الله فاضل معتقد است معجزه بودن ابدی قرآن موجب شده که این کتاب آسمانی به صورت متواتر و در حد وسیع مورد نقل قرار گیرد؛ از طرفی ایشان با انکار تواتر قرائات، بر این باور است که آن قرائتی که می‌توان بدان استناد کرد قرائت معهود و مشهور بین مسلمین است.
(
, 
, 
)
