چکیده:
یکی از ابزارهای هدایت انسان که توسط خداوند سبحان، بر پیامبر اکرمa نازلشده است، قرآن کریم میباشد. این کتاب آسمانی که معجزه پیامبر اکرمa میباشد، از ابعاد مختلفی قابلبحث و بررسی است. در این مقاله بحث علت و آثار اختلاف قرائت قرآن از دیدگاه علمای اسلام با روش توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع تفسیری و علوم قرآنی مورد بررسی قرار گرفته است؛ با هدف آشنایی با زوایای قرآن کریم و این نتیجه حاصل شد که علمای اهل سنت، اختلاف قرائت قرآن را میپذیرند اما علمای شیعه اختلاف قرائت قرآن را رد میکنند. از دیدگاه آیت الله فاضل اینکه یک قرائت مانند حفص از عاصم در همه اعصار مشهور باشد مورد تایید نیست و در هر عصری قرائتی خاص مشهور بوده است.
خلاصه ماشینی:
هر چند همین روایات را عبد الهادی فضلی در کتاب تاریخ قرائت خود آورده و به نوعی تایید نموده است (عسکری، القرآن الکریم و روایات المدرستین، 1424: 2/ 126 ـ 250) تنوع و اختلاف تقریر و تأیید پیامبر( در برابر قرائت مسلمانان که به منظور تسهیل و توسعه بر امت اسلامی صورت میگرفت، علت دیگری برای اختلاف قرائات است (این روایات بر اختلاف لهجه افرادی که در محضر پیامبر اکرم( قرائت نمودهاند دلالت دارد).
طبق روایتی که از امام صادق( نقلشده است: «قرآن یکی بیش نیست و از جانب خدای واحد نازل شده است، لکن اختلافات بر سر قرائت آن، از جانب راویان صورت گرفته است» (کلینی، اصول کافی، 1365: ۲، کتاب فضل القرآن، باب النوادر، ح ۱۲) بنابراین نزول قرآن با حروف هفتگانه معنا و مفهوم صحیحی ندارد و باید روایاتی را که در این مورد نقل گردیده است، با توجه به روایت امام صادق( کنار گذاشت (معرفت، التمهید، 1384: ۲/ ۱۶۸؛ خوئی، البیان، 1416: ۱۷۷ و ۱۹۳).
۲. نظر شیعه اکثر علمای امامیه فایده مهمی برای اختلاف قرائتها ذکر نکردهاند و حتی در رد دلایل پیشگفته، مطالبی را بیان نمودهاند، بهعنوان مثال در ردّ فایده اول گفتهاند: اختلاف در قرائت قرآن، نغمت و بلایی برای امت اسلامی بود که در زمان عثمان ظاهر گردید، بنابراین چگونه میتوان گفت: رسول خدا( از خداوند چیزی را درخواست نموده است که وسیله فساد و اختلاف میان امت شده و چگونه خداوند به چنین درخواستی جواب مثبت داده است؟ در مورد فایده دوم و سوم نیز باید گفت: تبدیل کلمات موجود در قرآن به کلمات دیگر و اضافه نمودن کلماتی مانند مؤمنه و غیره اساس و شالوده قرآن را که معجزه همیشگی است بههمریخته و باعث تحریف آن میشود (ر.