چکیده:
این مقاله دیدگاه قرآن را درباره چند مسأله اصلی در زمینه ازدواج، با تحلیل مضامین آیات مربوطه و با استفاده از آراء مفسران به ویژه مفسران شیعه، مورد بررسی قرار داده است. یافتههای این تحقیق که به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است، نشان میدهند که قرآن کریم به دلیل کارکردهای حیاتی ازدواج بر مطلوبیت آن به طور مطلق و کراهت تجردگزینی دلالت دارد. الگوی حمایتی قرآن از زنان مطلّقه نیز بازتاب همین تأکیدی است که بر مجرّد نماندن آنان دارد. لحن قرآن درباره تعدد زوجات، لحن توصیه و تشویق نیست، بلکه صرفاً در صدد بیان اباحه و جواز آن است. هدف قرآن از به رسمیت شناختن تعدد زوجات و ازدواج موقّت، ارائه راه حلّی برای برخی ضرورتهای اجتماعی بوده است. آنچه در قرآن کریم در خصوص معیار اصلی در همسرگزینی بر آن تأکید شده، لزوم کفویّت به معنای همشأن بودن زوجین در دو محورِ کفویت در دین و کفویت در پاکدامنی میباشد. همچنین قرآن کریم در مسائل مهم، الگوهای همسرگزینی و نقش زن در همسرگزینی مواضع خاصی اتخاذ کرده است که از توجه این کتاب الهی به احکام حقوقی و اخلاقی ازدواج و همچنین کارکردهای اجتماعی این امور از جمله گسترش تعاملات اجتماعی، حفظ احترام و شخصیت زنان و تربیت فرزندان شایسته حکایت دارند.
خلاصه ماشینی:
البته شکي نيست که اصول اخلاقي چندهمسري در بسياري از موارد رعايت نميشود و در نتيجه ، زنان با آسيب هايي همچون کاهش محبت شوهر، خرد شدن شخصـيت زن و ٩١/فصلنامه مط الع ات قرآني، سال دهم ، شماره ٣٩، پاييز ١٣٩٧ پايمال شدن حقوق مالي و جنسي او روبه رو ميشوند، ولي سخن بر سـر ايـن اسـت کـه ارزيابي مسأله چندزني با اينگونه معيارها ارزيابي ناقصي اسـت و چنـين آسـيب هـايي بـا توجه به ضرورت هاي يادشده ، نميتوانند مبناي ممنوعيت چندزني قرار گيرند، بلکه براي رفع آن ها بايد از سويي به راهکارهاي تربيت اخلاقي مردان و از سوي ديگر به راهکارهاي نظارت قانوني متوسل شد.
با قطع نظـر از ابعـاد روائـي و تـاريخي مسـأله ، مسـتند قرآنـي آن آيـه اي اسـت کـه ميفرمايد: ﴿و أحل لکم ماوراء ذلکم أن تبتغوابأموالکم محصنين غيرمسافحين فمااستمتعتم به منهفآت وهو أجرهوفريضة ولاجناح عليکم فيماتراضيتم به من بعدالفريضة ﴾(نساء/ (24 «و غير از اين موارد[زنان يادشده ] بر شما حلال است که [زنان ديگر را] بـه وسيله اموال خود طلب کنيد، در حالي که پاکـدامن و غيـر زناکـار باشـيد؛ پس زناني را که متعه ميکنيد، بايد مهريه شان را به عنوان فريضه بـه آنـان بپردازيد و بر شما گناهي نيست که پس از[تعيين ] مهريه مقرر بـا يکـديگر توافق کنيد[که مهر يا مدت عقد را کم يا زياد کنيد]» احکام حقوقي و اخلاقي ازدواج در قرآن /٩١ بر خلاف علماي اهل سنت که در صدد توجيه اين آيه برآمده يا ادعاي منسوخ شـدن حکم آن را مطرح کرده اند، فقها و مفسران شيعه با استناد به معنـاي ظـاهري آيـه و نيـز روايات اهل بيت (ع ) و با رد شواهد ادعائي اهل سنت ، بر مشروعيت ازدواج موقـت تأکيـد کرده اند(ر.