چکیده:
از ابتدای شکلگیری حکومت اسلامی، این مکتب دینی همواره در کتب مقدس و روایات بزرگان آن بر احترام بر اجتماعات مسلمانان و لزوم ارتباطات میان آنها تاکیده کرده است. تجلیگاه برجسته این مفاهیم در شهرهای قرون اولیه اسلام به ظهور رسیده است. این امر سبب شد که شهر اسلامی به عنوان فضایی برای رشد و نمو دیگر مفاهیم و اصول پایهای اسلامی گردد. با این وجود با پدید آمدن تفکر مدرن و ظهور جنبشهای متعدد، شاهد آن هستیم که بسیاری از این مفاهیم با آسیبهای قابلتوجهی روبرو شدهاند. این امر در محلاتی که پیشینه تاریخی، مذهبی و مدنی غنیتری دارند بهطور قابل توجهی چشمگیرتر است و ساکنان آن را میتواند با چالشهای هویتی روبرو کند. منطقه 20 شهر تهران نیز از جمله این محدودههای ارزشمند است که این پژوهش با هدف سنجش خوانش ساکنان آن از منظر شهر اسلامی شکل گرفت. در ادامه پس از استخراج شاخصها و زیرشاخصهای مرتبط با شهر اسلامی از آراء و اندیشه صاحبنظران و شکلگیری مدل مفهومی پژوهش، با استفاده از طراحی و توزیع پرسشنامهای 50 سوالی در طیف مقیاس 5 گزینهای لیکرت، ویژگیهای شهر اسلامی از منظر ادراکات ساکنان منطقه 20 با استفاده از تحلیلهای آمار استنباطی به دست آمد. نتایج ناشی از یافتهها بیانگر این حقیقت هستند که از نگاه شهروندان آسیبپذیرترین عوامل که منجر به افول کیفیت منطقه 20 شهر تهران از دیدگاه اسلامی شده است، عوامل کالبدی و محیطی بوده است و عوامل اجتماعی و ارزشی در درجات بعدی قرار دارند.
خلاصه ماشینی:
بقعه بی بی شهربانو در کنار کوهی به همین نام یکی دیگر از مکان های شاخص منطقه ٢٠ می باشد که همه ساله بازدیدکنندگان بسیاری را جذب می کند (بحرینی ، ١٣٨٧) در واقع ، این تحقیق در پی سنجش خوانش شهروندان شهر معاصر از منظر اصول شهرسازی اسلامی است و به عبارتی می توان بیان کرد که پاسخ به این پرسش اساسی از اهداف اصلی این تحقیق می باشد که تا چه میزان شهر ایرانی در وضعیت امروز خود با معیارها و بنیان های شهر اسلامی سازگاری دارد؟ برای رسیدن به این هدف ، در مرحله اول اصول ، معیارها و مبانی و مفاهیم مرتبط با ویژگی های تفکر اسلامی در شهر با توجه به ادبیات موضوع مورد بررسی قرار می گیرد و در مرحله بعدی تلاش خواهد شد تا از طریق تبیین مدلی مفهومی ، این معیارها در منطقه ٢٠ شهری تهران با استفاده از روش های میدانی و پیمایش مورد ارزیابی قرار گیرند.
شاخص های معماری و شهرسازی اسلامی در ارتباط با شرایط عصر حاضر شهرهای مسلمان نشین بر اساس سه عنصر یگانه شده مذهب ، حکومت و تجارت برای امتی واحد شکل گرفته اند و تجلی کالبدی این عناصر، مسجد، ارگ و بازار است که ساختار شهر بر مبنای مرکزیت آن ها پیدا می شود (اعتضادی ، ١٣٧٨، ٦٧).
(رجوع شود به تصویر صفحه) سنجش ادراکات شهروندان منطقه ٢٠ شهر تهران با توجه به اصول شهر اسلامی در این بخش داده های جمع آوری شده از پرسشنامه ها که بین ٢٢٥ نفر از منطقه ٢٠ شهر تهران توزیع شد مورد تجزیه و تحلیل آماری قرارمی گیرد.