چکیده:
بازشناسی بینش و اندیشهی تاریخنگاری ایرانیان از خلال منابع تاریخنگاری اسلامی در قرون نخستین نشان میدهد که تاریخنگاری در ایران باستان از جایگاه برجستهای برخوردار بوده و به ابتکارات و نوآوریهایی دست یافته که در نوع خود در آن زمان بینظیر بوده است.یکی از اینگونه اندیشهها تلفیق تفکر تاریخنگاری با هنر نگارگری و نقاشی در خلق آثار تاریخی مصور و منقش بوده است که طی فرآیندی طولانی در ایران باستان در عهد ساسانیان به اوج و کمال رسیده است.یکی از مهمترین نمونههای آن تاریخنگار گرایانهی «کتابالصور» یا تاریخ«صور ملک بنیساسان» بوده است.در این جستار تلاش میشود ضمن بررسی متون و منابع اسلامی به بازشناسی مضامین، هویت و سرشت چنین گونهای از تاریخنگاری تصویری و کشف ابعاد و زوایا و اهمیت آن را در فهم تاریخ آلساسان تحلیل نموده و با رمزگشایی از ویژگیهای منحصر به فرد آن جایگاه این نوع از بینش تاریخنگاری را در تفکر تاریخنگاری و نگارگری ایران در عهد ساسانیان را روشن نماید.
An investigation on Iranian earlyIslamic historiography sources indicates that historiography in ancient Persia had a prominent positionas it remarkably achieved incredible and unique initiatives in its own kind on that particular era. One example of such innovation was combining historiography and painting in creating the pictorial and illustrated works that reached to its peak in Sassanid era.One of the most important examples of such creative combination is the pictorial history of "Ketab- Al Sovar" or "BaniSasan's Soorat-ul- Molouk". Analyzing Islamic texts and sources, the present study attempts to review themes, identity and nature of such visual historiography as well as discover its different dimensions and significance in understanding the history of Sassanid. Also encoding unique characteristics of this type of historiography, the study seeks to clarify the position of this type of historiography in Sassanidera.
خلاصه ماشینی:
دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی تاریخ نگری و تاریخ نگاری دانشگاه الزهرا سال بیست و سوم ، دوره جدید، شماره ١١، پیاپی ٩٦ تاریخ نگاری منقش و مصور در عهد ساسانیان ( پژوهشی در ماهیت و شناخت کتاب الصور یا صورملوک بنی ساسان ) 1 روح اله بهرامی تاریخ دریافت : ١٣٩٢/٣/١ تاریخ تصویب : ١٣٩٢/٦/١٦ چکیده باز شناسی بینش و اندیشه ی تاریخنگاری ایرانیان از خلال منابع تاریخ نگاری اسلامی در قرون نخستین نشان می دهدکه تاریخنگاری در ایران باستان از جایگاه برجسته ای برخوردار بوده و به ابتکارات و نو آوریهایی دست یافته که در نوع خود در آن زمان بی نظیر بوده است .
بـر اسـاس گفتـه مسـعودی و حمـزه اصـفهانی و مولـف مجهـول الهویـه ی مجمـل التـواریخ و القصـص ، صـورت آخـرین فرمـانروای ساسانی که در هنگام حکومت عثمان در مرزهای شرقی ایران گشته شده بوسیله همین افراد ترسـیم و به کتاب الصور اضافه شده است ، این امر نشان می دهدکه هنرمندان و وروایت نگـاران تـاریخی تا آنزمان هنوز به کار خود ادامه می داده اند و چنین کتابی با آگاهیهای تاریخی هنـوز در خـزائن 41 تاریخ نگاری منقش و مصور در عهد ساسانیان و مراکز امن که از دسترس عامه بدور بوده قرار داشته است .