چکیده:
سماع، از اصطلاحات برجسته در ادبیات صوفیانه است. این واژه پیش از ادب عرفانی، در ادب غنایی هم جایگاه خود را دارد. از آنجا که این واژه، هم متون غنایی و هم در ادب عرفانی نمود دارد، بررسی بار معنایی‌اش، می‌تواند میزانی برای سنجش جهان‌بینی آفرینندگان آثار ادبی باشد. این جُستار به‌شیوۀ توصیفی- تحلیلی، بار مفهومی سماع را در دیوان اشعار خاقانی بررسی کرده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که سماع در بافت معنای دیوان اشعار خاقانی، همواره، معنا و مفهوم یکسانی ندارد. کاربرد این اصطلاحات عرفانی ناشی از گستردگی دانش سراینده است. پیوند ناگسستنی شاعر با طبیعت و علاقه‌اش به توصیف پدیده‌ها در تصویرسازی، جایگاهی درهم‌تنیده با طبیعت از این واژه ساخته است، از سویی، عرفان خاقانی، عرفانی زاهدانه است که از شور عرفان عملی ناب به‌دور است؛ بنابراین واژۀ سماع با گسترۀ معنایی وسیع‌اش، در شعر و اندیشۀ خاقانی، بیشتر، در خدمت اندیشه‌های غنایی اوست تا اندیشه‌های عرفانی‌اش.
The mystical dance is one of the most prominent terms in Sufi literature. This term has its place in the gospel before the mystical literature. Since this term has both lyric texts and mystical literature, Examining its semantic load can be a measure of the worldview of literary creators. In this descriptive-analytic study, the conceptual load of the mystical dance was examined in the Khaghani poem. The findings show that the mystical dance does not always have the same meaning and meaning in the context of the meaning of the poem of Khagani. The use of these mystical terms is due to the broadness of the knowledge of the Creator. The poet's unbreakable bond with nature and his interest in describing the phenomena in the image of a place mixed with nature has made this term. On the one hand, Khaghani's mysticism is a mystic, which is far from pure practical mysticism; Therefore, the mystical dance, in its broad sense, in Khagani's poetry and thought, is more in the service of his rich thoughts than his mystical thoughts.
(
, 
, 
)
