چکیده:
پژوهش حاضر، عهـده‌دار بررسی وتحلیل ابعـاد به‌کـارگیری پرندگان در تمثیل‌های این شـاعـرنامی پارسی گوی می‌باشد؛ در این جستار باواکاوی دیوان صائب سعی شده تا بیش از پیش سحر بیان وی نمایانده شود؛ بیانی که با بهره‌گیری از صنعت تمثیل سبب اعجاز بسیاری ازادب شناسان و دانش پژوهان شده است. صائب با بهره‌گیری از ماده خام طبیعت وآمیختن آن‌ها با اندیشه و جهان بینی خاص خود دیوانی خلق نموده است. روش این مقاله، نظری و بنیادی می‌باشد. و از روش استدلال و تحلیل عقلانی برپایه‌ی مطالعات "کتاب خانه‌ای" انجام شده است. نتیجه‌ی این پژوهش بدین گونه است که صائب با بهره‌گیری از پرندگان در تمثیل خویش، بسیار بدیعانه، اغراض و مضامین اجتماعی، سیاسی و تعلیمی را بیان نموده وازهرپرنده سمبلی ساخته برای رشادت‌های فکری وروح متاثرشده از زمانه‌ی خویش وصائب بدین وسیله سبب بالندگی و انسجام کلام خویش شده است.
The present research, has the duty of check and Analysis dimensions of using birds in Allegories of ths famous Persian speaker poet, writer with the search of saeb’s divnan tries to shows his miracle of speech more than ago, aspeech that is with the use of Allegory causes a lot of miracles from Literature experts and students. Saeb with the use of crude articles of nature and mixing them with his special thought and world seeing created a divan. Method of this article is theoretical and fundamental and with the method of logical reasoning and analisys that is done with the base of librarian studies. Saeb with the use of birds in his allegory described political and social thems very clear and he created a symbol from each bird for Intellectual and spirit honors that is impressed from his period and saeb kan make his spoken grow and strong by this way.
خلاصه ماشینی:
نتیجه‌ی این پژوهش بدین گونه است که صائب با بهره گیری از پرندگان در تمثیل خویش، بسیار بدیعانه، اغراض و مضامین اجتماعی، سیاسی و تعلیمی را بیان نموده وازهرپرنده سمبلی ساخته برای رشادت‌های فکری وروح متأثرشده از زمانه‌ی خویش وصائب بدین وسیله سبب بالندگی و انسجام کلام خویش شده است.
در جای دیگر شاعر حسرت جوانی خود را که دائماً روح وی را می‌آزارد به پای طاووسی تشبیه کرده که همیشه همراه آن است و دائم عیب آن را نمایانگر می‌سازد، تمثیلی دلنشین ساخته است: از جوانی نیست غیر از داغ حسرت در دلم نقش پایی چند از طاووس زرین بال ماند (همان: 3/2466) البته در این میان شاعر حسرت جوانی خود را بیان اغراض تعلیمی خود نیز غافل نشده و با تمثیل‌هایی گیرا مخاطب خویش را به سادگی و پاکی درون فرا می‌خواند وی چون همتای نیشابوری خود از خواننده می‌خواهد که از عاقبت این پرنده عبرت گرفته و در تعالی ابعاد انسانی خود بکوشد: از سیاهی دل به تقصیرات خود بینــا نشــد مستــی طاووس کم از عیب پیش پا نشـد (همان: 3/2436) پای طاووس از پر طاووس باشـد بی نصیب نیست غیر از خار خاری زان رخ گلگل مرا (همان: 1/158) عیب خود دیدن مرا ز اهل هنـر ممتـاز کرد منفعت از پا زیاد از پــر بــــود طاووس را (همان: 1/75) دیدن عیب به هم می‌شکند شــاخ غـرور مصلحت نیست کــه طاووس بپــوشد پا را (همان: 1/484) چنان کز بال و پر طاووس را زیبایی افزاید ز خط سبز حسن ساده رویان بیش می‌گردد (همان 3:/2856) ندارد حاجت مشــاطه روی گلعـــذار ما پر طاووس مستغنی است از نقش و نگار ما (همان: 1/453) جایگاه طوطی در ادبیات عامیانه طوطی «حیوانی است ثاقب الفهم و نرم خو که قوۀ تقلید اصوات و قبول تلقین را بسیار داراست.
(
, 
, 
)
