چکیده:
شهرهای کوچک با پذیرش بخشی از سرمایه‌ها و عوامل تولید می‌توانند عامل جذب جمعیت و نهایتاً کمک به برقراری تعادلی در منطقه خود شوند تا معضلات شهری را که ریشه در روستاها دارند کاهش دهند. برای دستیابی به توزیع متوازن و عادلانه، جمعیت، سرمایه، امکانات، تسهیلات و همچنین فعالیت‌های اقتصادی در سطح ملی و منطقه‌ای شهرهای کوچک بویژه شهرهایی که موقعیت استقرار آنها در شبکه سکونتگاهها به عنوان عامل واسط میان کانون‌های شهری و روستایی عمل می‌نمایند مورد توجه قرار گرفت. در واقع هدف پژوهش بررسی نقش شهرهای کوچک در توسعه فضایی منطقه‌ای است رویکرد حاکم بر این تحقیق روش توصیفی- تحلیلی میباشد. برای جمع آوری آمار و اطلاعات مورد نیاز از روش‌های کتابخانه‌ای و بررسی متون و آمارنامه‌ها و نتایج تفصیلی سرشماری‌های استفاده گردیده است. برای تجزیه و تحلیل تحولات جمعیت شهرستان‌ها، نقاط شهری و روستایی از نرم افزارهای Spss و Excel بهره برده شده است تا تحولات جمعیت طی سال‌های فوق مشخص شود. سپس تحولات شبکه شهری و نظام سلسله مراتبی آن، طی سه دوره سرشماری بررسی شده است. در این مطالعه از روش‌ها و مدل‌هایی مرتبط از قبیل رتبه اندازه، ضریب کشش پذیری، مدل ژرژشابو و بورژوگارنیه، شاخص مرکزیت، شاخص نخست شهری استفاده گردید. نتایح مدل فوق نشان داد که شهر دهگلان در بخش‌های کشاورزی و صنعت به ترتیب با 1.67 و 1.17 دارای اقتصاد پایه و در بخش خدمات دارای اقتصاد غیر میباشد. این مسأله با توجه به نقش مرکزیت شهر دهگلان در سطح شهرستان نشان دهنده ضعف این بخش در اقتصاد پایه شهر دهگلان میباشد با توجه به تفسیر مدل ضریب مکان مشخص شد که شهر دهگلان در این تأمین خدمات و امکانات محدوده شهرستان در وضعیت مناسبی قرار ندارد.
Small cities, by accepting some of their capital and production factors, can be a factor in attracting the population and ultimately helping to stabilize their region to reduce the urban dilemma that roots in the countryside. In order to achieve a balanced and equitable distribution of population, capital, facilities, facilities as well as economic activities at the national and regional levels of small towns, especially cities where their location in the settlement network acts as an intermediary between urban and rural centers, attention is drawn to it placed. In fact, the aim of the research is to investigate the role of small towns in regional development. The approach used in this research is descriptive-analytic. Librarian methods, statistics and statistics, and detailed census results have been used to collect the required statistics and information. Spss and Excel software have been used to analyze the changes in the population of cities, urban and rural areas. To determine the population changes over the years. Then developments in the urban network and its hierarchical system have been investigated during the three census periods. In this study, related methods and models such as rank size, pull coefficient, georgeshavro and bourgeois model, centrality index, urban primary index were used. The results of the above model showed that Dehgolan city has a basic economy in agriculture and industry with 1.67 and 1.17 respectively, and in non-economic services sector. This issue, due to the role of central city of Dehgolan in the city, indicates the weakness of this section in the economy of the city of Dehgolan. According to the interpretation of the coefficient of location model, it was determined that the city of Dehgolan is not in a decent position in providing this service and facilities in the city
خلاصه ماشینی:
از این رو برای دستیابی به ایجـاد تعادل فضـایی منطقـیتـر سـکونتگاههـا، شـهرهای کوچـک (Bajrachary،٢٧١٩٩٥)بـه ویـژه شهرهایی که موقعیت استقرار آنها در شبکه شهری سکونتگاهها به عنـوان عامـل و واسـط میـان کانونهــای شــهری و روســتایی عمــل نماینــد، مــورد توجــه اندیشــمندان قــرار گرفــت (Egziabhar،٦٢٠٠٤)همچنین مرکز توسعه منطقـه ای سـازمان ملـل متحـد اعتبـار شـهرهای کوچک و میانی در کشورهای در حال توسعه را بیشتر در گرو سیاستهای توسعه شـامل پخـش و توزیــع جمعیــت و برنامــه هــای سیاســتگذاری در زیرســاخت هــای نقــاط پیرامــونی کلانشــهر می داند(UNCHC،٢٥٢٠٠٩)در بعد اشتغال نیز شهرهای کوچک میتواند قسمتی از نیروی کار را که به کشاورزی نمی پردازند به خود جذب و مـانع مهـاجرت شـوند(Longe،١٠٩٤٢٠١١) در ایران نیم قرن اخیر، توسعه سرمایه داری در چارچوب اقتصاد متکی به نفت سـبب رکـود بخـش کشاورزی و رشد شهری گردید (نظریان، ١٥١:١٣٩٠).
مهدی خداداد(١٣٩٣) در مقاله ای تحت عنوان نقش شهرهای کوچک در برنامه ریزی توسعه منطقه ای (موردی: استان گلستان) را مورد بررسی قرار داد و نتایج به دست آمده نشان دهنده ضریب کشش پذیری جمعتی بیشتر شهرهای علی آباد، آق قلا و کردکوی نسبت به سایر شهرهای کوچک استان گلستان میباشد.
روستایی شهریور(١٣٨٩) مقاله ای تحت عنوان بررسی عملکرد شهرهای کوچک در توسعه منطقه ای(مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان رزن) و نتیجه حاصل شده نشان داد که هر چند شهر رزن از نظر شاخص های توسعه شهری و تنوع کارکردهای شهری توسعه یافته و موجب تراوش این توسعه به کل منطقه شده و روابط جدید و پایداری بین سکونتگاههای منطقه به وجود آورده و نیز باعث سازماندهی فضایی منطقه مورد مطالعه شده است ، با وجود این با نقصان و تنگناهایی روبه رو بوده است و برای رسیدن به یک وضعیت مطلوب و مناسب که تمامی نقاط سکونتگاهی منطقه به اندازه برابری از تراوشات توسعه شهر بهرهمند شوند فاصله زیادی وجود دارد.
(
, 
, 
)
