چکیده:
زلزله یکی از سوانحی است که به سبب شرایط خاص جغرافیایی، کشورمان را دائما مورد تهدید قرار میدهد و در این بین، شریانهای ارتباطی عنصر کلیدی تخفیف یا تشدید دامنههای آسیبپذیری میباشند و بدون تردید عملکرد بهینه شبکه حملونقل میتواند باعث کاهش اثرات مستقیم و غیرمستقیم ناشی از بحران شود. در این راستا بهمنظور شناسایی آسیبپذیری و کارایی شبکه ارتباطی شهر تبریز در زمان وقوع زلزله، توان کششپذیری این شبکه در قالب روش توصیفی–تحلیلی و در نرمافزار GIS مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از یافتههای تحلیلی نرمافزار GIS گویای این است که بهجز شبکههای ارتباطی نیمه شرقی شهر تبریز مابقی شبکههای ارتباطی نقاط مختلف شهر (غرب، شمال و جنوب) دارای آسیبپذیری بالایی در زمان وقوع احتمالی زلزله میباشند. در واقع از جمعبندی نتایج میتوان اینگونه استنباط نمود که به دلیل حجم بالای آسیبپذیری شریانهای حملونقل شهر تبریز، گزینههای خروج از وضعیت بحرانی و به تبع آن بازگشت به شرایط عادی در حد پایین بوده و شرایط خروج از وضعیت بحرانی با شریانهای ارتباطی موجود به مراتب پیچیدهتر میباشد.
Earthquake is one of the accidents that always threaten our country because of geographical conditions. Meanwhile, communicative highways are key elements in decreasing or increasing the extent of vulnerability and undoubtedly optimized transportation network will be able to decrease direct and indirect effects of vulnerability. Therefore, in order to identify vulnerabilities and efficiency of communication network of Tabriz city, tensile strength of this network was investigated in an analytical-descriptive way using GIS software. The result of analytical findings from GIS shows that communication networks of various regions in the city (western, northern, southern parts) have high vulnerabilities on 1- Assistant Professor of Applied Science and Technology of Tabriz Municipility.earthquake time except communication networks of the eastern section of Tabriz city. It can be concluded that due to high vulnerability of transportation pathways of Tabriz city there are few options for exiting critical conditions and returning to normal situations, and that the conditions for coming out of critical state becomes more complicated with the available transportation networks.
خلاصه ماشینی:
1 علیرضا سلطانی 2 احتشام حاجی پور 3 حسنعلی جهانتیغ تحلیل توانمندیهای شبکههای ارتباطی شهر تبریز در زمان وقوع زلزله با استفاده از GIS تاریخ دریافت:٢٩٠٩/٩٢/٩٩ تاریخ پذیرش: ٢٩٠٩/٩٥/٢٠ چکیده زلزله یکی از سوانحی است که به سبب شرایط خاص جغرافیایی، کشورمان را دائما مورد تهدید قرار میدهد و در این بین، شریانهای ارتباطی عنصر کلیدی تخفیف یا تشدید دامنههای آسیبپذیری میباشند و بدون تردید عملکرد بهینه شبکه حملونقل میتواند باعث کاهش اثرات مستقیم و غیرمستقیم ناشی از بحران شود.
شبکه حملونقل این شهر که دارای بیش از ٩٩١٩ کیلومتر گذرگاه میباشد، در شرایط عادی با مشکلت متعدد دست به گریبان میباشد و بدیهی است که در صورت وقوع زلزله، وضعیت بسیار نابهنجاری در آن به وجود خواهد آمد و چنانچه نسبت به پیشبینی مسیرهای مناسب برای استفاده نیروهای امداد و نجات از قبل برنامهریزی نگردد، فعالیت این گروهها با موانع فراوان روبه رو و چهبسا متوقف خواهد شد )مهندسان مشاور تهران پادیر، ٢٩٣٣: ٩٣(.
عوامل بحرانزای ناشی از وقوع زلزله برای شبکه ترابری درونشهری شهر تبریز را میتوان در موارد زیر دستهبندی نمود: - آسیب دیدن پلها که تعداد آنها حدود ٤٥ مورد است و در صورت شدید بودن میتواند به مسدود شدن دو مسیر اصلی منجر گردد؛ - ناپایداری شیبهای مشرف بر بسیاری از بزرگراهها که میتواند منجر به مسدود شدن جزیی یا کامل مسیرها گردد و همینطور فروریزی ساختمانهای بلند مجاور بزرگراهها و بسیاری از خیابانهای اصلی که میتواند مسیر را کامل مسدود و حداقل ناامن نماید؛ - آسیب دیدن شبکههای آب، گاز و فاضلب که نه تنها خیابانها و بزرگراهها بلکه تونلهای مترو را نیز تهدید مینماید؛ - سقوط دکلهای برق و مخابرات که علوه بر امکان مسدود نمودن مسیرها احتمال وقوع آتشسوزی را نیز افزایش میدهد؛ - رها شدن خودروها در سطح خیابانها توسط مردم به علت عدم امکان حرکت و تمایل آنها به دسترسی به منزل خود و نزدیکان جهت باخبر شدن از وضعیت خانواده و بستگان؛ - اختلل در عملکرد چراغ های راهنمایی به علت قطع برق که بینظمی ناشی از بحران زلزله را تشدید مینماید.