سیاست آب در حوضه آبریز کارون بزرگ و چالش‌های هیدروپلیتیکی ناشی از آن مقاله

چکیده     آب به عنوان یک مادۀ رقابتی بسیار مهم در سطح بین‌المللی، منطقه‌ای، ملّی، ناحیه‌ای و محلّی است و بر این اساس مدیریّت منابع آب، رقابت شدیدی را برای سلطه و نظارت بر منابع آبی ایجاد کرده است، که از آن به «ژئوپلیتیک آب» و یا «هیدروپلیتیک» تعبیر می‌شود. توزیع ناهمگون مکانی و زمانی بارش، کمبود ریزش‌های جوّی، عدم تناسب میان عرضه و تقاضای آب در برخی نواحی کشور، کاهش تدریجی منابع آب بویژه بر اثر برداشت بی‌رویه از آب‌های سطحی و زیرزمینی و تغییرات آب‌و‌هوایی در کنار رشد بالای جمعیّت بویژه در برخی نواحی کشور از یک‌سو و انتقال آب از نواحی دارای توان هیدرولوژیکی نسبتاً خوب به سایر مکان‌های دارای کمبود آب از سوی دیگر سبب می‌شود که رقابت‌های شدید و منفی بر سر تصاحب منابع آب صورت گیرد. این امر در نهایت زمینۀ تنش میان گروه‌ها، مراکز جمعیّتی و فضاهای سکونتگاهی را با یکدیگر فراهم می‌نماید. امری که از منظر ژئوپلیتیک منجر به صورت‌بندی «هیدروپلیتیک منفی» در مقیاس ملّی و ناحیه‌ای می‌گردد. مقالۀ حاضر با روش تحقیق تحلیلی ـ توصیفی و با هدف شناسایی و تبیین اثرات مدیریت غیرآمایشی و غیرمنطبق بر توان سرزمینی در حوزه منابع آب و بویژه مسئله انتقال بین‌حوضه‌ای آب از حوضۀ آبریز کارون بزرگ (بهشت‌آباد) به داخل فلات مرکزی ایران در بروز منازعات و واگرایی‌های محلّی انجام گرفته است.