تولید سرمایه و آسیب محیط زیست مناطق ایران(با تاکید بر بخش صنعت) مقاله

شد مخاطرات محیطی در عصر حاضر که هر روز بیش از پیش، دامن­گیر حیات و زندگی انسانی است، توجه عقلایی به نوع برخورد و ارتباط با طبیعت از سوی بشر را ضروری می­نماید. تولید سرمایه و کسب ارزش افزوده از فعالیت­های بخش صنعت از زمینه ­هایی به­ شمار می­رود که در تقویت ارتباط انسان و محیط دارای نقش ویژه و روبه تزایدی است. بر این اساس، تلاش شده است تا ضمن تحلیل فضایی و زمانی میزان خطرآفرینی و صدمات صنایع در مناطق کشور، به برآورد نسبت صدمات فعالیت­های محیط زیستی کارگاه­های صنعتی به میزان ارزش افزوده کسب شده از صنایع در هر یک از استان­های ایران طی دوره 92-1388 پرداخته شود. هفت شاخص مورد استفاده قرار گرفته است که اطلاعات آن از مرکز آمار ایران به دست آمد. برای تحلیل داده­های تحقیق از برخی الگوریتم­های آمار فضایی و نماگرهای آمار کلاسیک در محیط نرم افزاری GIS و GEO DaTM استفاده شده است. نتیجه­ی به دست آمده این است که روز به روز صنایع در ایران، زیست­ناسازگارتر شده و با تشدید آسیب­های وارد به محیط زیست، به گسترش و شدت مخاطرات محیطی علیه محیط­های انسانی دامن زده است. همچنین اینکه، عمدتا ارزش افزوده کسب شده در بخش صنعت مناطق، بیشتر برپایه ملاحظات اقتصادی بوده و چندان سودمندی زیست محیطی آن، در نظر گرفته نشده است.

بر این اساس ، تلاش شده است تا ضمن تحلیل فضایی و زمانی میزان خطرآفرینی و صدمات صنایع در مناطق کشور، به برآورد نسبت صدمات فعالیت های محیط زیستی کارگاه های صنعتی به میزان ارزش افزوده کسب شده از صنایع در هر یک از استان های ایران طی دوره ٩٢-١٣٨٨ پرداخته شود. در خصوص نظام اثرات صنایع و بخش صنعت به ویژه در بعد محیط زیستی مطالعات متعددی از سوی نخبگان علمی و اندیشمندان کشور از جمله جواهری (١٣٧٨)، فتایی و شیخ جباری (١٣٨٤)، توکل و نوذری (١٣٩١)، کمایی و علیزاده (١٣٩٥)، حسینی و دزفولیان (١٣٩٥)، حسین زاده و همکاران (١٣٩٥) و نیکخواه و بهزادی (١٣٩٥) صورت گرفته است . نقشه تغییرات بیضی انحراف استاندارد خطرآفرینی محیط زیستی صنایع در مناطق ایران (سال های ١٣٨٨ و ١٣٩٢) به دنبال پاسخ جویی این پرسش که "تولید ارزش افزوده صنایع در مناطق ، چه میزان تخریب و آسیب به محیط زیست به بار میآورد؟" یافته ها نشان داد به ازای هر یک میلیون ریال ارزش افزوده در بخش صنعت مناطق ، سال ١٣٨٨ به طور متوسط ١٦٧,٩٦ تن ، سال ١٣٨٩ در حدود ٦,٣٣ تن ، سال ١٣٩٠ به میزان ٦,٤٧ تن ، سال ١٣٩١ برابر با ٧,٣٨ تن و در سال ١٣٩٢ در حدود ٨,٦٦ تن پسماند جامد ناشی از فعالیت کارگاه های صنعتی در هر استان تولید شده است . استان مرکزی در سال ١٣٨٨ و استان مازندران در سال های ١٣٨٩ تا ١٣٩٢ بیشترین تولید فاضلاب صنعتی به نسبت یک میلیون ریال ارزش افزوده کسب شده از بخش صنعت داشته است .