چکیده:
امروزه، با توجه به اهمیت تمرکززدایی و گسترش برنامه درسی دانشگاهمحور بیشتر تصمیمات مربوط به طراحی، اجرا، ارزشیابی، تغییر و بازنگری برنامههای درسی در دانشگاهها اخذ میشود. از آنجا که بخشنامه اجرایی واگذاری اختیارات بازنگری برنامههای درسی به دانشگاهها سبب تغییر بخش زیادی از برنامههای درسی شده و هر تغییر برای اجرا ممکن است با دشواریهایی مواجه باشد، پژوهش حاضر با هدف شناسایی چالشهای اجرای برنامههای درسی بازنگری شده با روش مطالعه موردی انجام شد. دادهها از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با 10 نفر از مدیران گروههای آموزشی دانشگاه فردوسی مشهد با روش نمونهگیری هدفمند جمعآوری شد. بر اساس یافتههای بهدست آمده، چالشهای تغییر و اجرای برنامه درسی در دو مقوله کلی چالشهای مربوط به فرایند بازنگری برنامه درسی و چالشهای مربوط به فرایند اجرای تغییرات قرار میگیرد. در مقوله چالشهای فرایند بازنگری، اختیار محدود گروههای آموزشی، عدم پیشبینی امکان ایجاد تغییرات جزئی و متوسط در برنامه درسی، انجام دادن مطالعات پشتیبان، نبود سواد برنامه درسی اعضای هیئت علمی و مشخص نبودن انتظارات و در مقوله چالشهای فرایند اجرا، مقاومت در برابر تغییر و نداشتن انگیزه کافی برای مشارکت در اجرا، نحوه ارائه دروس، کمبود فضا، زمان و امکانات آموزشی، کمبود نیروی انسانی، نبود سازوکار نظارت بر حسن اجرا و حمایت از تغییرات و اجرای آن بهعنوان مهمترین چالشها شناسایی شدند.
Due to the importance of decentralization and the development of university based curriculum, most decisions regarding the design, implementation, evaluation, modification, and review of curricula are made by universities. Since delegation of Implementation Circular Curriculum Revision to universities has changed a large part of the curricula, and since any changes may be difficult, the present case study aimed to identify the challenges of implementing revision of curricula. Using purposeful sampling, semi-structured interviews with 10 administrators at various departments of Ferdowsi University of Mashhad were conducted. Based on the findings, the challenges of changing and implementing the curriculum are divided into two general categories of revision of curriculum, and the implementation processes. The challenges of revision process included limited authority of academic departments, inability to predict the possibility of making moderate and minor changes in the curriculum, performing support studies, unclear expectations and lack of curriculum literacy among faculty members. The challenges of implementation process included resistance to change, lack of sufficient motivation to participate in implementation, how to present lessons, shortage of space, time and educational facilities, shortage of human resources,, lack of monitoring mechanism for good implementation, and lack of support for change and implementation.
خلاصه ماشینی:
در مقوله چالش هاي فرايند بازنگري ، اختيار محدود گروه هاي آموزشي ، عدم پيش بيني امکان ايجاد تغييرات جزئي و متوسط در برنامه درسي ، انجام دادن مطالعات پشتيبان ، نبود سواد برنامه درسي اعضاي هيئت علمي و مشخص نبودن انتظارات و در مقوله چالش هاي فرايند اجرا، مقاومت در برابر تغيير و نداشتن انگيزه کافي براي مشارکت در اجرا، نحوه ارائه دروس ، کمبود فضا، زمان و امکانات آموزشي ، کمبود نيروي انساني ، نبود سازوکار نظارت بر حسن اجرا و حمايت از تغييرات و اجراي آن به عنوان مهم ترين چالش ها شناسايي شدند.
با توجه به آنچه گفته شد و از آنجا که مرحله اول تغيير برنامه هاي درسي در دانشگاه ها با موفقيت صورت گرفته ، ضروري است که اين مسئله بررسي شود که اجراي برنامه هاي درسي بازنگري شده از منظر مجريان ممکن است با چه چالش هايي همراه باشد.
يماني ، نصر اصفهاني و صبري (٢٠٠٩ ,Sabri &Yamani, Nasr ) نيز در بررسي روند بازنگري برنامه هاي درسي دانشگاه هاي علوم پزشکي کشور به اين نتيجه رسيدند که نقش استادان دانشگاه در برنامه ريزي دروس و اجراي صحيح آن بسيار مهم و نيازمند توجه و حمايت بيشتري از سوي سياستگذاران آموزش است .
در پژوهش هاي مختلف نيز حمايت مديريت ارشد از تغيير به عنوان يکي از عوامل تسهيل کننده نوآوري در برنامه درسي آموزش عالي شناسايي شده است & Dewett, Whittier ;٢٠٠٥ ,Nitenson) (٢٠٠٧ ,Williams.
Journal of Higher Education Curriculum Stufies, 3(6), 141- 177 (in Persian).
Journal of Higher Education Curriculum Studies, 5(9), 52- 73 (in Persian).
Journal of Higher Education Curriculum Studies, 5(9), 52- 73 (in Persian).