چکیده:
نگارنده در این گفتار، ده نکته در زمینه تراجم، نسخه پژوهی و تاریخ باز می
گوید. در نخستین نکته، تاریخ تشیع در بحرین قدیم بر اساس نسخه های خطی،
چند عالم امامی بحرین قدیم را می شناساند، مانند ابراهیم بن حسن درّاق در
قرن دهم. دومین نکته، تفاوت میان فریدالدین داماد با فریدالدین عطار است
که هر دو نیشابوری بوده اند. این دو تن در کتاب طبقات اعلام الشیعة جداگان
یاد شده اند، ولی با تصرّفات علی نقی منزوی در متن کتاب طبقات، دو شرح
حال به غلط در هم ادغام شده اند. در نکته سوم تا هفتم، به ترتیب در باره
عبدالحمید بن عبدالله بن اسامة علوی )قرن ششم(، کمال الدین حیدر بن محمد
بن زید حسینی )نقیب سادات موصل در قرن هفتم(، عبدالله بن شرفشاه و حسن
بن یوسف المناری و پسرش موسی و یوسف بن محمد بن محمود جبیلی(همگی قرن هشتم)
نویافته هایی افزون بر طبقات اعلام الشیعة می آورد. وقفنامه خانش
خانم دختر شاه اسماعیل صفوی در سال 963 عنوان نکته هشتم است که به
معرفی بیشتری از او می پردازد. توضیحاتی در باره فضل الله بن روزبهان خنجی
عالم شافعی قرن نهم و دهم موضوع نکته نهم است. و در نکته دهم توضیحاتی
در باره معین الدین اشرف اوحدی متولّی بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی در طول
سالهای 943 تا 951 آورده است.
خلاصه ماشینی:
ابوطالب علی بن انجب مشهور به ابن ساعی (متوفی ٦٧٤) که خود بارها عبدالحمید را دیده، در تاریخ خود الجامع المختصر في عنوان التواریخ و عیون السیر، در ذیل درگذشتگان سال ٥٩٧ از عبدالحمید اول چنین یاد کرده است: «أبوعلي عبدالحمید بن عبدالله بن أسامة بن احمد بن علي بن محمد بن عمر بن یحیی بن الحسین بن زید بن علي بن الحسین بن علي بن ابي طالب النسابة الکوفي؛ شیخ فاضل عالم ادیب، قلد جده نقابة الطالبیین ببغداد وقد ذکرتهما في کتاب نزهة الأبصار في معرفة نقباء الأسرة الأطهار وبیتهم بیت النقابة والتقدم والحشمة وکثرة النعمة وسعة الثروة والریاه والجاه عند الملوک والسلاطین وعبدالحمید هذا کان عالماً بالأنساب علماً لا یشارکه فیه مشارک في زمانه وله معرفة بعلوم آخر من الفقه والادب والطب والنجوم، جالس ابا محمد بن الخشاب واخذ عنه علم العربیة وقدم بغداد مراراً آخرها في سنة سبع وتسعین وتوفی في شهر رمضان من السنة المذکورة وحمل إلی مشهد علي علیه السلام فدفن هناک عن خمس وسبعین سنة».
در کتابخانۀ آستان قدس رضوی به شمارۀ ٩٦٠٧ نسخه ای از کتاب المصباح الصغیر شیخ طوسی موجود است که بر روی آن اجازه ای از عماد الدین ابوالرضا احمد بن علی بن ابی زنبور نیلی (متوفی ٦١٣) به حسن بن محمد بن یحیی بن علی بن ابی الجود آمده که متن آن چنین است: «بسم الله الرحمن الرحیم، یقول أصغر عباد الله تعالی وأضعف خلقه وأحوجهم إلی عفوه وتجاوزه الحسن بن محمد بن یحیی بن علي بن ابي الجود - عفی الله عنه ورحمه - قرأت مختصر مصباح المتهجد علی شیخنا العالم، عماد الدین بن أبي الرضا أحمد بن علي بن أبي زنبور - رضي الله عنه - في سنة سبع وستمائة وأخبرني أنه قرأه علی شیخه رشید الدین أبي جعفر محمد بن علي بن شهر آشوب فیما أخبره به عن جده شهرآشوب بن أبي نصر بن أبي جیش المازنداراني عن مؤلفه الشیخ السعید أبي جعفر الطوسي - رضي الله عنهم أجمعین والحمد لله رب العالمین وصلواته ...