چکیده:
با ظهور اسلام و ترسیم جایگاه حقیقی زن، عرصههای نوینی از مسئولیتپذیری و نقشآفرینی در قبال خانواده و جامعه در برابر زنان گشوده شد. از آنجا که اقتصاد در ثبات خانواده و اقتدار جامعة اسلامی نقش تعیینکنندهای دارد، استفاده از ظرفیت بانوان در توسعة اقتصادی مورد توجه معصومین علیهم السّلام قرار گرفته است که آگاهی نسبت به زوایای مختلف آن، جهت حفظ کانون خانواده و پایداری نظام اسلامی در بحرانهای اقتصادی راهگشا خواهد بود و غفلت از آن، با سوء مدیریت مصرف و یا اشتغال بیضابطة بانوان، میتواند زمینهساز فروپاشی خانواده و سایر آسیبهای اجتماعی مرتبط با آن باشد.
در این پژوهش ابعاد مختلف آموزشهای اقتصادی به بانوان، با روش کتابخانهای از سیرة معصومین علیهم السّلام جمعآوری شده است. ناگفته نماندکه این مساله از جهت ارتقای شخصیت بانوان و ایفای صحیح نقشها و کارکردهای ایشان، ضروری و انگیزة اصلی تدوین این پژوهش میباشد.
از نتایج به دست آمده این است که زنان در عصر معصومین علیهم السّلام در عرصههای مختلف اقتصادی اعم از تولید، مصرف و تامین منافع عمومی جامعة اسلامی تحت آموزش مستقیم حضرات قرار گرفتهاند تا ضمن رعایت اصول و موازین اسلامی در کمیت و کیفیت مصرف و همچنین امر اشتغال، بتوانند در زمینه بهبود معیشتی خانواده و رشد و شکوفایی اقتصادی جامعة مسلمین گامهای موثرتری بردارند.
مع بزوغ فجر الإسلام تم منح المرأة مکانتها الحقیقیة باعتبارها اللبنة الأولی للأسرة
والمجتمع کما أتیحت فرص و مجالات عدیدة توضح دورها ومسؤولیاتها تجاه الأسرة
والمجتمع. لا یغفل عن القارئ ما للاقتصاد من دور مهم یلعبه فی استقرار وتدعیم ثبات
بمشارکة النساء فی النمو الأسرة والمجتمع، فهو العمود الفقری،لذا اهتم الأئمة الأطهار
الاقتصادی والاندماج فی أنشطة تنمویة، فالاقتصاد البشری یعتمد علی مشارکة وانتاجیة
لتأکیده وتوضیح الدور الاساسی للمرأة فی حفظ المرأة وهذا ما دعا الأئمة الأطهار
استقرار العائلة وتقویة النظام والحکومة الإسلامیة ودعمها فی الأزمات الاقتصادیة. من جهة
أخری فإن التقلیل والحط من دور المرأة فی الاقتصاد، سوء التخطیط فی الإدارة والاستهلاک،
اختیار عمل مناف للمعاییر ولا یناسب قدرات المرأة وکل ذلک من شأنه أن یهدد سلامة
العائلة ویقود إلی تحطیم الاسرة وبالتالی تعریض المجتمع إلی أضرار لا یمکن تفادیها. هذا
البحث المکتبی، الوصفی_ التحلیلی، سلط الضوء علی الأبعاد المختلفة للتمکین الاقتصادی
فی الواقع، إن الهدف الحقیقی من هذه الدراسة هو . للمرأة من وجهة نظر الأئمة المعصومین
الرفع من شأن المرأة وتبیین دورها ومسؤولیاتها بشکل صحیح. اخیرا نود أن نشیر إلی أن
قد عملت فی مجالات مختلفة وتحت إشراف مباشر المرأة فی عصر الأئمة الأطهار
فی الإنتاج وتوفیر ما یحتاجه المجتمع الإسلامی. المرأة فی عصر الأئمة الأطهار ، منهم
عملت ضمن ما شرعه الدین لها فاهتمت بالإنتاج وإدارة الاستهلاک بشکل صحیح وبذلک
خطت خطوات نحو ازدهار ورقی أسرتها ومجتمعها.
With the manifestation of Islam and realization of women’s true
status, new areas of responsibility and role playing toward family and
society was opened, since economics plays a decisive role in the
stability of family and authority of Islamic society, the use of women’s
capacity in economic development attracted the attention of the
infallibles which their awareness of its different angles is crucial to
maintain family and stabilize Islamic system in economic crises and
neglecting it through mismanagement or unreasonable employment of
women can lead to family dissolution and other social damages
associated with it.
In this study, different aspects of economic education to women
were collected from infallibles by library method. It worth to mention
the main motivation of this study and the crucial thing about it is to
develop women’s character and their proper roles and functions.
The results show that in the infallibles era women were under direct
training by infallibles about various economic fields, including
production, consumption, and provision of general benefit of Islamic
society. Also, by observing Islamic principles and standards in quantity
and quality of consumption as well as in employment, women can take
more effective steps to improve livelihood, economic growth and
prosperity of Muslim community.
خلاصه ماشینی:
حال سؤالاتی که در این زمینه مطرح میشود این است که آیا اسلام، داشتن حق مالکیت و توانایی کسب استقلال مالی را برای زنان نیز همچون مردان لحاظ کرده و در موارد تعلیمی معصومین( به بانوان، آموزشهای اقتصادی نیز دیده میشود؟ و اینکه آیا اشتغال زنان با حفظ حدود و شرایط مد نظر در اسلام، مورد تأیید ایشان بوده است؟ آیا بانوان در زمینة کیفیت و کمیت مصرف نیز مورد تعلیم قرار گرفتهاند؟ بررسی سیرة معصومین( نشان میدهد که پیامبر( و ائمه( تعلیمات همه جانبهای را در مورد بانوان آغاز کردند؛ بدین صورت که علاوه بر آموزشهای عمومی، در ابعاد گوناگون علم و دانش، بانوان شخصاً مخاطب و شاگرد حضرات معصومین( بوده و مورد تعلیم قرار گرفتهاند؛ البته بعد اقتصادی این آموزشها کمتر مورد توجه قرار گرفته که در ادامه به چنین مواردی که زنان بهطور مستقیم توسط معصومین( در عرصة اقتصادی تعلیم دیدهاند، اشاره خواهد شد.
مرتبط با اقتصاد خانواده است توجه به آن و جذب مازاد درآمد خانوادههای ثروتمند و هزینه نمودن آن برای قسمتهای ضعیف و بیبضاعت جامعه، امکان ارتقای اقتصادی را در اجتماع نوید میدهد (هاشمی، 1386، ص188) لذا به نظر میرسد آموزش زنان پیرامون چگونگی مصرف در سیرة معصومین( میتواند تأثیر بسزایی در ایجاد رفاه عمومی جامعة مسلمین و دستگیری از ضعفا و نیازمندان داشته باشد.
بنابراین از آن جا که اسلام زنان را در بخش درآمدی و مصرفی عرصة اقتصادی مشارکت داده، با ایجاد زمینههای آموزشی مورد نیاز آنان در سیرة معصومین(، موجبات تأثیرگذاری مثبت بانوان را در ایجاد رفاه عمومی جامعة اسلامی و حفظ منابع ملی مسلمین فراهم نموده است.