چکیده:
با توجه به اهمیت اسلام به رعایت حقوق زندانی و نظر به اینکه حقوق ایران متأثر از فقه شیعه می‌باشد، و نیز لزوم رعایت کنوانسیون‌های بین‌المللی در زمینه جبران خسارت ناشی از حبس یا بازداشت غیرقانونی، بررسی این موضوع از منظر فقهی ضروری می‌نماید. برای پرداختن به این موضوع باید به مسئلهای که در فقه با عنوان ضمان «منافع فائته» حر معروف است بپردازیم زیرا بر اساس یک نظریه در فقه، منافعی که از انسان حر تلف می‌شود ضمان ندارد و بر اساس دیدگاه دیگر اتلاف منافع و عمل حرّ در شرایطی موجب ضمان است. بنابراین پس از پرداختن به این موضوع، بر اساس قواعد فقهی مرتبط با آن از جلمه قاعده احترام، قاعده اتلاف و قاعده لاضرر، حکم مسئله جبران خسارت‌های ناشی از حبس یا بازداشت غیرقانونی نیز روشن خواهد شد. بنابراین، هر یک از قواعد حاکم بر این مسئله را در این تحقیق مورد بررسی قرار داده‌ایم تا انطباق هر یک از این قواعد را در راستای ضمان منافع فائته حر مشخص نموده و از این طریق، خسارات ناشی از حبس یا بازداشت غیرقانونی را به اثبات رسانیم.
Regarding to the importance of prisoner's right in islam and that the Iranian Law has been under influence of shia jurisprudence and also regarding to international conventions related to right to compensation for unlawful arrest or detention, the study of this issue is necessary. To have a discussion of this issue we should pay attention to the important subject which referred in jurisprudence as "lost benefits" of human being, by the reason that according to a theory in jurisprudence, the lost benefits of human being are no under the guarantee but according to other theory, they are under the guarantee in some circumstances. So we have discussed this issue and then the issue related rules such as the rule of Ehteram, Etlaf, and the rule of Lazarar as the basis of the issue of right to compensation for unlawful arrest or detention. Thus we examined the related rules in the present research.
خلاصه ماشینی:
مهمترين پرسش ها در باره موضوع تحقيق عبارتند از اينکه : ١- آيا بر اساس فقه شيعه که مبناي مهمي در حقوق ايران است ، (با توجـه بـه قواعـد فقهي مرتبط )، خسارتهاي ناشي از حبس يا بازداشت غيرقانوني قابل جبران است ؟ ٢- يکي از مهمترين پرسش ها اين است که آيا نيروي کـار انسـان از ديـدگاه فقهـي و حقوقي ارزش مالي دارد تا در صورت اتلاف، مشمول قواعد مربوط به ضمان قهري شود يا خير؟ به عبارت ديگر بسياري از مباحث کبروي در قواعد مورد استناد يعنـي قاعده احترام، قاعده اتلاف و قاعده لاضرر، بر همين بحث صغروي استوار است کـه آيا اساسا منفعت انسان حر، مال به شمار ميرود يا خير؟ در خصوص پيشينه تحقيق ، ذکر اين نکتـه ضـروري اسـت کـه در موضـوع جبـران خسارت ناشي از حبس يا بازداشت موقت مقالات حقوقي متعددي نگاشته شـده اسـت از جمله مقاله دکتر محمد آشوري، که در مجله دانشکده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران در پاييز و زمستان سال ١٣٥٢ به چاپ رسيده است ، اما نگارنده مـدعي اسـت در مورد اين موضوع از جهت فقهي به ويژه بررسي مباني فقهي جبـران خسـارت ناشـي از حبس يا بازداشت غيرقانوني، اثري مستقل در مجلات معتبر يافت نشـده اسـت اگرچـه ممکن است به مناسبت و به اختصار، در ضمن مباحث حقوقي، اشاره اي کوتاه به مبـاني فقهي شده باشد.
(
, 
, 
)
