چکیده:
اخلاق یکی از واژههای پرکاربرد در زندگی اجتماعی است که در دهههای اخیر، در اهداف و خطمشیهای سازمانهای ایرانی نیز نمود بارزی یافته است. با وجود این، تعریف دقیقی از اخلاق در سازمان و یا معیار قابلاستنادی وجود ندارد که با آن بتوان در هر شرایطی اخلاق را از غیر اخلاق تمییز داد. اخلاق و نظریههای مربوط به آن، وابستگی شدیدی به زمینۀ فرهنگی و اعتقادی جامعه دارند؛ ازاینرو، تعریف معیارهای اخلاقی باید متناسب با باورهای ارزشی جامعۀ هدف انجام گیرد؛ بنابراین نیاز به تعیین معیارهای اخلاقی بومی متناسب با باورها و ارزشهای جامعه برای سازمانهای ایرانی، محسوس است. بدین منظور، با استفاده از تحلیل مضمون، آیات قرآن کریم و گزارههای نهجالبلاغه مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت و در نهایت، 97 مضمون پایه، 13 مضمون سازماندهنده و دو مضمون فراگیر حسن فعلی و حسن فاعلی احصا شدند. معیارهای حسن فعلی به مضامین سازماندهندۀ امانتانگاری مسئولیت، رعایت عدالت، احسان، اعتدال، حفظ کرامت انسان، ماهیت عمل، نتایج دنیوی اعمال و نتایج اخروی اعمال میپردازند؛ و معیارهای حسن فاعلی، مضامین سازماندهندۀ ایمان به خدا، تقوا، نیت نیکو، بندهانگاری و شایستگی انجام عمل را در نظر دارند.
Ethics is one of the most widely used words in social life that has been expressed in Iranian organizations' goals and policies in recent decades. However, there is no precise definition of ethics in the organization or a standard that can distinguish ethics from non-ethics in any circumstances. Ethics and its related theories are strongly dependent on the cultural and religious context of the society; therefore, the definition of ethical standards must be done according to the valuable beliefs of the intended community; therefore, the need to determine native ethical criteria appropriate to the beliefs and values of the community for Iranian organizations is felt. For this purpose, by analyzing the content, the Holy Qur'anic verses and Nahj al-Balagha's propositions were studied and finally, 97 basic themes, 13 organizing themes, and two overarching themes, action's goodness and subject's goodness, have been counted. The criteria for action's goodness deal with the organizer themes of considering responsibility as a trust, respect for justice, benevolence, moderation, the preservation of human dignity, the nature of action, the worldly and afterlife's consequences of acts. And the criteria for subject's goodness are organizer themes of the faith to God, piety, good intention and the appropriateness for acting.
خلاصه ماشینی:
از ايـن رو، در ايـن پـژوهش نخسـت معيارهـاي رفتـار اخلاقـي در سـازمان هاي ايرانـي بـا مطالعـه و تـدبر در آيـات قـرآن کـريم و خطبـه ها، نامـه ها و حکمت هاي کتاب شريف نهج البلاغـه ـ کـه مهم تـرين منبـع اسـلام پـس از قـرآن و اصليترين کتاب در زمينۀ اداره حکومت اسلامي ميباشد ـ شناسـايي شـده اسـت ؛ و سپس رابطۀ بين اين معيارها تحت يک الگوي جامع بيان شده است .
معيارهاي بيان شده براي ارزيابي رفتار اخلاقي در پژوهش هاي مختلف معيار ارزيابي منبع ۴۴ محمدجواد عنايتي راد (۱۳۹۱)، معيارهاي تمايز حسن وقبح اخلاقي از نگاه آيات و روايات عدالت صالحي، سيدعباس (۱۳۹۱)، مفاهيم اخلاقي معيار از منظر قرآن کريم فراهتي، عباسعلي؛ و زهـرا زمـاني قورتـاني (۱۳۹۲)، معيار ارزيابي منبع (به تصویر صفحه مراجعه شود ) معيار ارزيابي منبع (به تصویر صفحه مراجعه شود ) (به تصویر صفحه مراجعه شود ) روش شناسي پژوهش با توجه به اين که پژوهش حاضر به منظور شناسايي معيارها و ارائۀ الگويي بومي بـراي ارزيابي رفتار اخلاقي متناسب با فرهنگ جامعۀ ايراني ميباشد، از لحاظ هدف ، بنيـادي است که به دليل نياز به يافتن انديشه ها و مباحث نو، پـژوهش بـه روش کيفـي انجـام گرفته است .
بنابراين در اين پژوهش سعي شد با شناسايي مجموعه اي از معيارهاي رفتار اخلاقي در سازمان هاي ايراني که بر پايـۀ منابع اصيل دين اسلام يعني قرآن و نهج البلاغه استخراج شده ، گامي براي بهبود اخلاق در سازمان ها برداشته شود.