چکیده:
بخشی از آیات قرآن ناظر به سنت های اجتماعی حاکم بر نظام خلقت است که مفسران قرآن کم و بیش به تفسیر این آیات پرداخته اند. از جمله این مفسران که به صورت نظام مند و تفصیلی و با نگاهی نو به تبیین سنت‌های حاکم بر جامعه در قرآن پرداخته محمد عبده و رشیدرضا در تفسیر المنار است. این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی و با ابزار کتابخانه ای درصدد است تا با مطالعه کامل تفسیر و استقرای تام موضوع به بررسی جایگاه و اهمیت سنت‌های اجتماعی در قرآن از منظر این مفسران بپردازد. یافته ها نشان می‌دهد که عبده و رشیدرضا اهمیت بسیار بالایی را برای سنت‌های اجتماعی در قرآن قائلند، به گونه‌ای که از نظر آنان برای سنن اجتماعی قرآن مانند دیگر علوم باید ضوابط و قواعدی تدوین شود، دیگر آنکه این آیات می تواند معیاری برای نقد و بررسی روایات، کشف ترتیب نزول آیات قرآن و تفسیر صحیح دیگر آیات قرآن استفاده شود. به علاوه؛ راه دستیابی به منابع سنت‌های اجتماعی از مطالعه در قرآن، قصص قرآن، دانش تاریخ و مطالعه در زمین حاصل می شود.
Some of the verses of the Qur'an deal with the social traditions of the creation system, which the Qur'anic commentators have more or less interpreted. Two of these commentators, who has systematically and in a detailed way, with a new look at explaining the dominating traditions of society in the Qur'an, is Muhammad Abdu and Rashid Reza in Al-Manar's Commentary. This descriptive-analytical research with library tools aims to study the position and importance of social traditions in the Qur'an from the perspective of these interpreters by thoroughly studying the interpretation and induction of the subject. The findings show that Abdullah and Rashid Reza attach great importance to the social traditions of the Qur'an, so that for them the social traditions of the Qur'an, like other sciences, need to formulate rules and regulations, other than that these verses can be a criterion to review the narrations, discover the order of the revelation of the verses of the Qur'an and to correctly interpret the other verses of the Qur'an. In addition, the way to access the sources of social traditions comes from study of the Qur'an, Qur'anic story, and knowledge of history and study of this field.
خلاصه ماشینی:
هدف عبرت آموزي خلف از سلف است و در نهايت ساختن و پرداختن جامعه اي مطلب و آرماني آن گونه که قرآن ميخواهد؛ از اين رو، مفسران قرآن نيز هماره کم و بيش به تبيين سنن اجتماعي الهي در قرآن پرداخته اند، ولي در تفاسير معاصر و به خصوص در تفسير المنار که از تأثيرگذارترين تفاسير معاصر محسوب ميشود تبيين اين سنن و توضيح جايگاه آنان در زندگي از جايگاه ويژه اي برخوردار است ؛ بنا بر اين اين پژوهش به دنبال نشان دادن ديدگاه هاي رشيدرضا و محمدعبده در حوزه سنت هاي اجتماعي در قرآن و نقش آن در آگاهي بخشي به ٧٥ انسان ها در جهت ساخت جامعه اي قرآني است ؛ بنا بر اين ، اين پژوهش درصدد پاسخ به سؤالات ذيل است : جايگاه سنن اجتماعي و نقش آن در زندگي و ايجاد جامعه مطلوب قرآني از منظر مفسران المنار چگونه است ؟ مصادر کشف سنن الهي اجتماعي از منظر رشيد رضا و عبده کدامند؟ ديگر آنکه از منظر مفسران المنار نتايج عملي و عيني بحث از سنن اجتماعي در قرآن چيست ؟ پيشينه پژوهش کتاب ها، مقالات و پايان نامه هايي کم و بيش درباره سنت هاي اجتماعي در قرآن به نگارش در آمده است و هر يک از پژوهشگران بسته به دانش و انديشه خويش به تحليل سنت هاي الهي پرداخته اند.
سنن اجتماعي در قرآن از منظر تفسير المنار در انديشه عبده و رشيدرضا علم و آگاهي به سنت هاي الهي از دانش هاي بسيار مهم و از نافع ترين علوم است و قرآن کريم در آيات مختلف انسان را به اين مسئله هدايت نموده که در احوال امم پيشين مطالعه و تدبر نمايد و نيز در زمين گردش نمايد تا بتواند به حقايق سنت هاي الهي اجتماعي در زمين آگاهي يابد (رشيدرضا، ١٤١٤، ج ٤: ١٣٩).
(
, 
, 
)
