چکیده:
حدیث توریث انبیا یکی از مواضع اختلاف و چالش میان حدیثپژوهان فریقین است. یکی از راویان برجستۀ حدیث مزبور ابوبکر است که پس از رحلت پیامبر صلّی الله و آله و سلّم و مطالبۀ فدک توسط حضرت فاطمه علیها السّلام، با نقل این روایت از پیامبرصلّی الله و آله و سلّم، از برگرداندن فدک به آن حضرت خودداری نمود. علمای شیعه بهمنظور ابطال احتجاج خلیفۀ اول، بهطور کلی روایت وی و سایر راویان این حدیث را در مجامع عامه مجعول دانستهاند؛ در مقابل، حدیثپژوهان عامه با صحیح خواندن حدیث ابوبکر، نادرستی اجتهاد حضرت فاطمه علیها السّلام را نتیجه گرفتهاند. ما در این پژوهه روشن شده است که هر دو گروه در این راه به خطا رفتهاند. به نظر میرسد بر اساس برخی شواهد قطعی، روایت توریث انبیاء جعلی نیست و ابوبکر آن را از پیامبرصلّی الله و آله و سلّم شنیده است و افزوده شدن عبارت «ما ترکناه صدقه» به حدیث، از قبیل ادراج در حدیث و کم شدن عبارت «انّ العلماء ورثه الانبیاء...»، معلول بد شنیدن و یا تقطیع حدیث از جانب راوی است؛ اما اجتهاد او به عدم ارثگذاری پیامبران باطل است؛ چون فضای اصلی روایت، بحث از شان پیامبری است که میراث پیامبریشان، آموزههای معرفتی و احکام دین است و نه مال دنیا.