چکیده:
ملاصدرا بر اساس مبانی اصالت وجود، وحدت تشکیکی و حرکت جوهری، و ابن عربی بر اساس وحدت وجود، قائل به حشر به معنای ظهور متمایز بواطن موجودات اعم از گیاه و حیوان و انسان در عالم قیامت و پس از مرگ در زمین بسیط و گستردهای که شایسته تجلی نور الهی و شهود ملائکه و انبیاء میباشد، همراه با جمع شدن تمام خلایق و موجودات در گروههای مختلف میباشند. همچنین معتقدند که ظهور متمایز بواطن در حشر به این دلیل اتفاق میافتد که بواطن موجودات، اثر افعال و افعال هم نشئتگرفته از اغراض نفسانی میباشد که این اغراض در اثر تکرار افعال، به صورت ملکه در درون و باطن رسوخ مینماید.
ملاصدرا در بیان و توضیح مواقف حشر مانند صراط و شفاعت بسیار از ابن عربی تاثیر پذیرفته است، به طوری که در نوشتارهایش سخن تازهای جز بیان اصطلاحات و براهین فلسفی مشاهده نمیشود؛ اما بر خلاف این مباحث در مباحثی مانند گروههای مختلف مردم در حشر، موقف بعث و حسابرسی به جز تاثیرات اندکی که از ابن عربی گرفته، بسیار نظرات دقیق و تازهای را به صورت براهین فلسفی مطرح نموده است و در موقف نشر هم، وی تنها تشریحکننده آن موقف میباشد.
Mulla Sadra, on the basis of the principality of existence, the unity of the dubiety and the substantial movement and Ibn Arabi, on the basis of the unity of existence, believe in congregation in the meaning of the distinct manifestation of interiors of creatures such as plant, animal, and human in the resurrection and after death on the vast earth that deserves the manifestation of divine light and the angels and prophets’ intuition that they bring together all creatures and creatures in different groups. They also believe that the distinct manifestation of interiors in congregation is due to this fact that the interiors of creatures are the result of acts effect and also acts originating from the sensual uses (passion), which these goals as a result of repetition of acts which penetrate to the inside and outside achievemently. Mulla Sadra has been greatly influenced by Ibn al-Arabi in expressing and commenting on congregation positions such as intercession and path, so that in his writings there is no new talk except the expression of philosophical terms and arguments, but in contrast to such debates; the debates as well as various groups of people in congregation, the position of the Resurrection and auditing, apart from the limited influence he has received from Ibn Arabi, has given many new and detailed views in the form of philosophical arguments, and about transpiration position he is the only one describing it.
خلاصه ماشینی:
ملاصدرا در بیان و توضیح مواقف حشر مانند صراط و شفاعت بسیار از ابن عربی تأثیر پذیرفته است، به طوری که در نوشتارهایش سخن تازهای جز بیان اصطلاحات و براهین فلسفی مشاهده نمیشود؛ اما بر خلاف این مباحث در مباحثی مانند گروههای مختلف مردم در حشر، موقف بعث و حسابرسی به جز تأثیرات اندکی که از ابن عربی گرفته، بسیار نظرات دقیق و تازهای را به صورت براهین فلسفی مطرح نموده است و در موقف نشر هم، وی تنها تشریحکننده آن موقف میباشد.
با آنچه بیان شد، معلوم میشود که ملاصدرا و ابن عربی با اعتقاد به برگشت نفس و اعضا به سوی خدا و فطرت اولیه، به حکومت تجدد و سیلان در ظاهر و باطن انسان قائلاند و این سیر باطن به سوی آخرت را با بقاء نفس که اصل بدن است، به همراه بدنی متناسبِ آن نفس و آن عالم متحقق میدانند (آشتیانی، 1381: 257ـ 259) و ملاصدرا نیز به همین مطلب اشاره مینماید، آنجا که میگوید: «در عبارات ابن عربی، حکمت و فواید بسیار است و در بسیاری از وجوه حشر با ایشان متفقیم و تنها تفاوتمان در این است که ایشان فقط از کشف و شهود استفاده کردهاند و ما به جز کشف و شهود، برهان هم به کار بردهایم» (صدرالدین شیرازی، 1410: 9/234).