حجیت خبر ثقه در موضوعات و قلمرو آن مقاله

با توجه به این‌که بنای عقلا و بعضی روایات خاص بر حجیت خبر ثقه در موضوعات دلالت دارند، ولی حجیت و اعتبار عدلین و بینه در باب قضا موجب می‌شود که ارزش و اعتبار خبر ثقه سست شود، چه بسا مقتضا و لازمه اشتراط تعدد و عدالت مخبر در اثبات موضوعات این است که خبر ثقه فاقد اعتبار باشد. از طرفی بنای عقلا وقتی می‌تواند دلیل بر مطلوب باشد که از جانب شرع مقدس امضا شده و یا دست‌کم ردع نشده باشد. ولی در ظاهر به نظر می‌رسد بعضی از روایات و مهم‌ترین آن روایت مسعده از امام صادق؟ع؟ رادع این بنا می‌باشد. از این جهت در میان فقهای امامیه چنین معروف شده است که خبر ثقه در موضوعات به خلاف احکام مطلقاً حجت نیست. در موارد زیادی نیز تردید و توقف نموده حکم قطعی نداده است. البته جواب از روایت مسعدة بن صدقه این است که با یک روایت و یا دو روایت نمی‌شود از سیره عقلایی رفع ید کرد؛ لذا با تحقیق و تدبر در ادله روشن می‌شود که اعتبار بینه از سوی شارع برای اثبات موضوعاتی وضع شده که مورد نزاع افراد بوده یا در آینده ممکن است بر آن اقامه دعوی شود. براین‌اساس سیره عقلا در عمل به خبر ثقه در موضوعات به قوت خویش باقی است و روایات معتبر هم آن را تأیید می‌کند. اگرچه بدون این روایات نیز می‌توان از سکوت شارع مقدس، حجیت سیره را استفاده نمود. درنتیجه خبر ثقه در موضوعات نیز حجت می‌شود؛ مگر در موارد خاصی مانند دعاوی و خصومات که در آن عدلین و بینه باید اقامه بشود.